Eerst wilde ik de kop van een collega-columnist hierboven zetten: Laat die VVD-vijftigers eerst maar eens stoppen met het napraten van de massa.
Alleen ging dat artikel over ‘GroenLinks-twintigers die eerst maar eens vijf dagen moesten gaan werken, in plaats van met hun reet op Bali te zitten’. Die woorden stonden boven een stuk van AD-columnist Angela de Jong over de hypotheekrenteaftrek.
‘Hou je poot stijf, VVD’, begon haar relaas. Wat volgde was de ongefundeerde angst dat de afschaffing van de hypotheekrenteaftrek haar in armoe zou storten. ‘Zoals de toeslagenouders’, voegde ze er schaamteloos aan toe.
Voor wie geen snars begrijpt van de hypotheekrenteaftrek, geen zorgen. Ik wil het hier hebben over iets anders, namelijk de achterliggende drijfveer van haar column: lezers. Veel lezers, welteverstaan. Want voor Angela is populariteit heilig.
Dat blijkt wel uit alle columns die ze jarenlang schreef over televisie. Scoorde een programma lage kijkcijfers, dan wist Angela de desinteresse van het volk altijd haarfijn te verwoorden. Haar column prijkte dan ook steevast tussen de vijf best gelezen artikelen op de AD-site.
Daarmee heeft ze het medialandschap nog kijkcijferbeluster gemaakt dan het al was. Neem zo’n nieuw programma als RTL Tonight, dat vooralsnog minder bekijks trekt dan gehoopt. Al in de eerste uitzendweek bepleitte menigeen om meteen maar de stekker uit de talkshow te trekken, puur vanwege de kijkcijfers. Of het programma inhoudelijk van toegevoegde waarde is, dat doet er kennelijk niet toe. De Angela de Jong-mentaliteit is gemeengoed geworden.
Ook buiten de mediawereld is het populariteitsdenken goed ingeburgerd. Daar is de hypotheekrenteaftrek een goed voorbeeld van. Volgens parlementair verslaggevers zeggen partijen als de VVD off the record dondersgoed te weten dat de afschaffing ervan noodzakelijk is. Maar, geven ze toe, dat kost ons stemmen, dus wij werken er niet aan mee.
Een wanhopige hang naar populariteit is alleen iets voor onzekere brugklassers, zou je denken. Maar niets is minder waar. Veel volwassen mensen met een volgroeide prefrontale cortex zijn met niets anders bezig dan views, likes, peilingen, kijkcijfers, lezers- en luisteraarsaantallen. Tegelijkertijd raakt de inherente waarde van dat wat ze maken steeds meer op de achtergrond.
Nu is Angela algemeen columnist. Eindelijk kan ze schrijven over andere onderwerpen, zoals honden, dropveters en kerstbomen. Al is dat niet zonder gevolgen; opeens staan haar columns niet standaard meer tussen de best gelezen stukken op de site.
De Nederlandse parlementsverkiezingen van de afgelopen jaren leren dat het populariteitsdenken even lucratief als kortstondig is. Wispelturig als ze is, laat de meute je zo in de steek voor een nieuwe verlosser die precies zegt wat ze wil horen.
Wat er dan van je overblijft? Een partij zonder idealen. Een columnist zonder ideeën. Een televisieprogramma zonder identiteit. Een versleten spreekpop op een rommelmarktkleedje, zo hol en leeg als Jan Klaassen.