In de personenbank van de nieuwe site geheugenvandeVU.nl, een database van mensen die bepalend zijn geweest voor de VU, staan bijzonder weinig vrouwen. “Hun plaats was in het gezin”, zegt Ab Flipse, historicus van de VU.
Van de 152 mensen die in de personenbank staan, zijn er zes vrouw. Zijn er werkelijk niet meer vrouwen te vinden die zich voor de VU ingezet hebben?
“We zijn met het invoeren van personen bij de vroegste geschiedenis van de universiteit begonnen, in een periode dat er weinig of geen vrouwen werkten en studeerden. Oprichter Abraham Kuyper vond dat de plaats van de vrouw in het gezin was. Die gedachte werd in de hele maatschappij breed gedragen, maar leefde nog sterker bij de gereformeerde mannenbroeders.”
Terwijl zo’n beetje de halve universiteit door vrouwen gefinancierd werd.
“Inderdaad. In de jaren dertig kwam mevrouw S. Verdam-Okma op het idee om niet alleen grote giften voor de universiteit te accepteren, maar juist de dubbeltjes niet te versmaden. Dat die vrouwen met de busjes kleingeld inzamelden, was erg rolbevestigend. Tegelijkertijd was Vrouwen VU-hulp een superstrak georganiseerde, professionele organisatie. Het was dé manier voor gereformeerde vrouwen om bij te dragen. Grappig genoeg is juist dat initiatief symbool voor de hele universiteit geworden.”
In de database mis ik Fenna Diemer-Lindeboom. Ze was een van de eerste vrouwen die aan de VU promoveerden en koploopster van de gereformeerde vrouwenemancipatie.
“Klopt, ze was zelfs het eerste vrouwelijke gemeenteraadslid van de Anti-Revolutionaire Partij en ze heeft er voor gezorgd dat vrouwen zich binnen die partij verkiesbaar konden stellen. Om praktische redenen zaten in mijn eerste selectie alleen mensen die voor 1990 overleden waren. En Diemer-Lindeboom is behoorlijk oud geworden. Dus ze wordt later toegevoegd.”
Maar Segrina Luiksje ’t Hooft schreef zich al in 1905 bij de faculteit rechten als studente in. Die staat er ook niet tussen, terwijl zij veel eerder overleed.
“Binnenkort komt de speciale studentendatabase online, daarin staat zij wel. Met de komst van ’t Hooft liep de VU trouwens decennia achter op de andere universiteiten. Zo liepen de eerste vrouwen in 1873 aan de Leidse universiteit rond. In die database staan straks trouwens alle studenten die zich voor 1940 ingeschreven hebben. Daarmee valt ook mooi het percentage vrouwen per jaar te bekijken.”
Waarom loopt die studentendatabase maar tot 1940?
“Omdat de studentenpopulatie daarna verdubbelde. Universiteit Leiden ging dicht en de UvA werd geleid door collaborateurs. De Joodse studenten die daar verwijderd werden, kwamen hier studeren. Iedereen werd toegelaten. “Als kweekeling kan ieder tot haar komen, al ware hij Mahomedaan of Jood”, had Abraham Kuyper veel eerder al eens gezegd. Al liep het tot de oorlog geen storm met niet-gereformeerde studenten.”