Hoogleraar filantropie Theo Schuyt wordt per 1 september adviseur fondswerving en alumnirelaties van het college van bestuur van de VU.
“Bijna niemand weet het, maar in Europa zijn veel fondsen die geld geven aan de wetenschap. Daar gaan miljarden euro’s in om. Bijna net zo veel als de Europese Commissie zelf aan subsidie geeft aan wetenschappelijk onderzoek”, vertelt Schuyt. Alleen zijn sommige instellingen er veel beter in om geld van die fondsen te krijgen dan anderen. Vooral in Engeland, Denemarken en Duitsland weten sommige universiteiten veel geld binnen te halen.
Wat is hun geheim? “Je moet betrokkenheid van buitenstaanders bij je instelling organiseren. Ze het gevoel geven dat ze erbij horen, bij de mooie dingen die je doet. En daar moet de hele instelling aan meedoen. Dat hoort in de genen te zitten. Trots zijn dat je bij die club mag horen.”
VU-partijtje
Daarom pleit Schuyt ervoor dat de VU een community wordt, niet alleen van studenten en medewerkers, maar ook met afgestudeerden, Zuidas-ondernemers, oud-werknemers en goede doelen. En bijvoorbeeld ieder jaar de Vrije Universiteitsdag organiseren. “Vergelijk het met een verjaardagspartijtje. Mensen moeten het een eer vinden om uitgenodigd te worden en het leuk vinden om te komen.”
Daarvoor moet je natuurlijk wel jezelf op de kaart zetten en dat doet de VU te weinig in zijn ogen. “We hebben een geweldig VU-koor en -orkest. Maar waar treden die op? In het Concertgebouw! Die moet je hierheen halen. We hebben een prachtige Aula en goede ontvangstruimte. En dan moet je ook alle oud-hoogleraren uitnodigen, zodat die als ze hun testament opmaken ook nog eens aan je denken.”
1000
filantropologen
Zo’n duizend filantropologen komen deze zomer naar de VU. Dan vindt van 10 tot 13 juli het dertiende tweejaarlijkse congres van de international Society for Third Sector Research(ISTR) hier plaats.
Gastheer is het Centrum voor Filantropische Studies aan de VU dat is opgericht door hoogleraar filantropie Theo Schuyt. Op het congres worden speciale bijeenkomsten gehouden waar VU-wetenschappers en bestuurders zich kunnen informeren over goede doelen en wetenschap.
Doelgroepenbeleid is in de ogen van Schuyt belangrijk om betrokkenheid te organiseren. “Wat vinden mensen leuk om te doen? Bijvoorbeeld hun oude studiegenoten weer eens te ontmoeten. Dan moet je iets als een politicologendag jaargang 1970-1975 houden. Anderen zijn meer geïnteresseerd in bepaalde soorten van onderzoek. Neem bijvoorbeeld de ontwikkeling van zorgrobot Alice. Dat vinden veel mensen mooi. Dus hou een open Alice-dag, waar mensen zelf met Alice kunnen knuffelen. Maar zorg er wel voor dat het niet eenmalig is. Je moet ze proberen vast te houden.”
Koffie voor vluchtelingen
Hij heeft ook wel ideeën om studenten bij de community te betrekken. “Waarom vragen we ze niet elke maand het geld van één kopje koffie in een vluchtelingenfonds te doneren? Dat is ook een geheim van filantropie. Geven aan een goed doel verbindt. Het is een circulair proces.”
Maar dan moet je wel zorgen dat het zichtbaar is. “Er bestaat een VU-fonds waaruit onder meer beurzen aan arme studenten uit ontwikkelingslanden worden betaald. Ook om aan het ‘elitaire’ Amsterdam University College te kunnen studeren. Maar bijna niemand weet dat.”
Tegen tweedeling
En hij heeft nog een geheim. Filantropie gaat niet in de eerste plaats om geld ophalen. Het gaat om draagvlak in de samenleving te creëren. En daar heeft hij hogere idealen bij. “We hebben al decennia te maken met een terugtredende overheid. Na jarenlange overheidsfinanciering is er een periode geweest dat de markt en marktwerking werden gepropageerd om de vermindering van de overheidsinkomsten te compenseren. Dat heeft niet alle goeds gebracht wat ervan werd verwacht. Nederland kent, gelukkig, ook een andere traditie waarin naast de koopman, de regent cq de overheid, ook de dominee van zich laat horen.”
Hij hoopt via de non-profitsector, die in Nederland relatief groot is, te kunnen voorkomen dat er bijvoorbeeld eliteonderwijs voor de rijken en middelmatig onderwijs voor de armen ontstaat, zoals onder meer in Engeland en de Verenigde Staten gebeurt. Hij verwacht niet dat de universiteiten echt rijk zullen worden van goededoelengeld. “Als tien procent extra inkomen kan worden verworven door filantropie zou dat al mooi zijn. “Maar er hangt veel geld boven de markt als gevolg van de vergrijzing. De komende decennia vindt de grootste intergenerationele vermogensoverdracht uit de geschiedenis van Nederland plaats. Daarbij gaat het om miljarden euro’s. En het wordt steeds populairder ook geld te schenken aan een goed doel, liefst gekoppeld aan een fonds met je eigen naam.”
Schuyt werd in 2001 de eerste hoogleraar filantropie in Europa, op een leerstoel aan de VU. Hij is een van de pioniers op het gebied van wetenschappelijk onderzoek naar geven voor goede doelen. Zijn onderzoekscentrum publiceert iedere twee jaar het overzicht ‘Geven in Nederland’. Hij deed ook onderzoek naar geven voor wetenschap. Daarover publiceerde hij in 2008 ‘Geven voor weten’ over de situatie in Nederland. Daarna deed hij onderzoek in opdracht van de Europese Commissie. In 2014 werd Schuyt bovendien benoemd tot bijzonder hoogleraar Filantropie en Sociale Innovatie aan de School of Business and Economics van de Universiteit Maastricht. Die leerstoel is betaald door de Stichting Elisabeth Strouven.
Volgens Theo Schuyt wordt wereldwijd filantropie steeds meer een serieus wetenschappelijk onderwerp. “Toen ik er vijfentwintig jaar geleden mee begon was het nog een bijzaak van andere wetenschappelijke disciplines. Ikzelf was bijvoorbeeld socioloog. Nu wordt het steeds meer een zelfstandige subwetenschap. Ik ben een boek aan het schrijven over de wetenschap van de filantropie.”