Alles staat plotseling ‘on hold’ bij de afdeling Aardwetenschappen. Afgelopen dinsdag kregen medewerkers een mail van het faculteitsbestuur waarin staat dat er een complete vacaturestop is. Dat betekent dat er ook geen promovendi en postdocs meer mogen worden aangenomen voor wie de financiering al rond was. Daarnaast zijn al toegezegde bevorderingstrajecten op pauze gezet.
De afbouw van geplande labs ligt stil in het splinternieuwe Onderzoeksgebouw VU waar de aardwetenschappers sinds november zitten. De oude labs zijn wel al ontmanteld. Daardoor kunnen veel wetenschappers hun werk niet meer doen.
Onderzoek vertraagd
Formeel is er nog geen besluit genomen over de toekomst van Aardwetenschappen en de medewerkers verkeren al maanden in onzekerheid. “Maar als al die dingen een indicatie zijn van wat het faculteitsbestuur wil met de afdeling, dan ziet de toekomst er niet goed uit”, stelt universitair docent Bernd Andeweg. Hij is bang dat opheffing van de afdeling op deze manier een selffulfilling prophecy wordt.
Zijn collega Anouk Beniest (universitair docent) onderschrijft dat: “Voor universitair docenten zijn promovendi en postdocs cruciaal bij het slagen of falen van hun carrière.”
Beniest en andere collega’s hebben beurzen binnengehaald met inbeddingsgaranties van het faculteitsbestuur, dat houdt in dat het faculteitsbestuur heeft toegezegd dat er plek is voor deze onderzoekers aan de VU. Nu loopt hun onderzoek vertraging op omdat Beniest en collega’s geen mensen mogen aannemen. “Dit is onacceptabel!”, stelt Beniest, “als werkgever (een universiteit in dit geval) hoor je je personeel te ondersteunen en niet van binnenuit uit te kleden en actief tegen te werken.”
Openingsfeestje
Bij sommige van de labs waar de bouw nu stilstaat, zijn externe financiers zoals NWO betrokken en is de VU een verplichting aangegaan om haar deel van de kosten bij te dragen. Dat geldt bijvoorbeeld voor het NIGel lab voor isotoop en geochemische analyse, de enige in haar soort in Nederland, waar isotopen kunnen worden gemeten in een minieme hoeveelheid materiaal om zo tot hele precieze dateringen te komen.
Het openingsfeestje staat nog steeds gepland op 24 april, terwijl het lab verre van af is. Er hangen kabels en kale leidingen in de ruimte, er liggen bouwmaterialen. Er staat een pot verf op een karretje. Enige bouwactiviteit is er de afgelopen weken niet geweest, vertelt Andeweg.
Onduidelijkheid over cijfers
Sinds vorig jaar juni bekend werd dat Aardwetenschappen financieel in zwaar weer zit, hebben medewerkers het gevoel dat ze bungelen. Er is weinig openheid van het faculteitsbestuur. Een commissie bedacht een aantal toekomstscenario’s maar die zijn geheim. Ook is het voor de aardwetenschappers heel moeilijk om helder onderbouwde cijfers boven tafel te krijgen over hoe groot het tekort nu eigenlijk is. De cijfers waarmee wordt gerekend zijn bovendien discutabel.
Andeweg noemt een voorbeeld: “Elk jaar gaan we drie weken met onze studenten op veldwerk in Spanje. De begeleiding gebeurt met ongeveer vier docenten. Als je uitrekent hoeveel tijd die daarmee kwijt zijn, kom je opgeteld uit op een derde voltijdsbaan: 0,3 fte, maar er wordt door het faculteitsbestuur gerekend met getallen waarin de begeleiding van het veldwerk als voltijdsbaan (1,0 fte) is meegenomen. Dat scheelt 0,7 fte.”
Ook over de grootte van het totale tekort is onduidelijkheid. Volgens het faculteitsbestuur moet er 2,7 miljoen worden bezuinigd, maar volgens het managementteam van Aardwetenschappen is de helft daarvan al opgelost met bezuinigingen die al zijn doorgevoerd. De rest van het bedrag kan, volgens het managementteam, zonder ontslagen bij elkaar worden gehaald.
De langdurige onzekerheid heeft zijn weerslag op medewerkers. Andeweg heeft de afgelopen tijd verschillende collega’s ziek zien worden. “En ondertussen zitten we midden in de werving van nieuwe studenten voor komend studiejaar”, vertelt hij, “het faculteitsbestuur heeft toegezegd dat studenten hun opleiding kunnen afmaken, maar hoe is niet duidelijk als een groot deel van de docenten wordt ontslagen.”
Problemen na nieuw financieringsmodel
Aardwetenschappen kwam in financiële problemen toen de faculteit drie jaar geleden haar financieringsmodel omgooide en de kosten van labs volledig werden doorbelast aan de afdelingen die er gebruik van maken. Exacte opleidingen met weinig studenten en kostbare labs worden daarvan de dupe. Ook opleidingen als scheikunde, natuurkunde en biologie zitten in de problemen maar die krijgen vijf jaar de tijd om hun financiële situatie te verbeteren. Waarom Aardwetenschappen die termijn niet krijgt, is onduidelijk.
Decaan Aletta Kraneveld zegt in een reactie per e-mail: ‘Het faculteitsbestuur werkt momenteel met grote zorgvuldigheid aan een plan met betrekking tot welke onderzoekslijnen en onderwijsprogramma’s we vanuit strategisch en maatschappelijk oogpunt willen behouden, waarin ook aandacht wordt besteed aan hoe het onderzoek en onderwijs in de toekomst het beste kan worden georganiseerd. Dit plan zal ter besluitvorming worden voorgelegd aan het college van bestuur.’
Grote vraag naar aardwetenschappers
“Uiteindelijk is het een keuze of je kleine, intensieve opleidingen zoals Aardwetenschappen overeind wilt houden”, zegt Andeweg. Aardwetenschappen heeft zo’n vijftig eerstejaars en in totaal zo’n driehonderd studenten. Andeweg: “Als je er puur financieel naar kijkt, is een grote studie waar je een paar honderd studenten per hoorcollege hebt voordeliger, maar de VU heeft ook een maatschappelijke functie. De vraag naar aardwetenschappers is groot, bijvoorbeeld bij bedrijven en organisaties die zich met de energietransitie bezighouden.”
Correctie: In een eerdere versie van dit stuk, stond de zin: Ook mogen wetenschappers geen onderzoeksvoorstellen meer indienen waarvoor de VU als tegenfinancier moet optreden, zoals bij NWO of ERC (European Research Council). Dit klopt zo niet. Wel mogen aardwetenschappers geen onderzoekers meer aannemen op reeds binnengehaalde beurzen.
Bah, die reactie van FB krijgen we nu al meer dan een half jaar. Zorgvuldig is niet een woord dat dit FB past. Om eens wat te noemen: studenten kregen weken eerder dan de medewerkers een mail met daarin de planning van voorgenomen besluit en definitive besluit. Verder ging deze mail ook helemaal niet in op hun vragen over het onderwijs.
Waarom heeft deze FB geen enkele ruimte gelaten voor een oplossing zonder zo rigoureus in te moeten grijpen. Er zijn voldoende mogelijkheden voor.
Het FB blijft volhouden dat Aardwetenschappen zo’n kleine opleiding is met te weinig instroom, maar ik heb nog nooit een VU reclame voor de bachelor Aardwetenschappen gezien, terwijl Amsterdam iedere zomer weer volhangt met VU posters…
Bodem en water zouden in NL sturend moeten gaan worden in het omgevingsbeleid voor de openbare ruimte. Kennis van lange-termijnprocessen zoals tektoniek, bodemdaling, deltavorming, klimaatverandering, zeespiegelstijging en de invloed daarvan op de grote rivieren en de bewoningsdynamiek is dan essentieel voor Nederland. Energietransitie en geothermische energie betrekken uit de diepe ondergrond veronderstelt goede kennis van de opbouw van die diepere ondergrond. Voor diegenen die in het buitenland hun betrekking vinden, is bv. kennis van het ontstaan van aardverschuivingen, het onderkennen van gevaren in aardbevingsgevoelige gebieden (ook in NL…), tsunami’s, de risico’s van vulkanische uitbarstingen, sink holes en stabiliteit van hellingen van groot belang. Om zomaar eens wat aardwetenschappelijke raakvlakken en open deuren te benoemen waar fundamenteel-wetenschappelijke studies van grote meerwaarde kunnen zijn. Dus VU-faculteitbestuur, waar bent u mee bezig? De behoefte aan goede opgeleide aardwetenschappers zal groot blijven…
Een schokkende ontwikkeling. Een vacaturestop (zelfs voor al gefinancierde promovendi en post-docs) en verbod op het indienen van onderzoeksvoorstellen zijn een doodsteek voor wetenschappers. Waar is de VU mee bezig? Het korte-termijn denken is verbijsterend. Een internationaal vermaard instituut met een topopleiding BSc Aardwetenschappen (waar de VU overigens tezelfdertijd goede sier mee maakt) wordt om zeep geholpen vanwege een “nieuw rekenmodel” … Nederland/Europa heeft aardwetenschappers veel harder nodig dan u denkt!
Foute getallen, geen waarschuwing, geen tijd geven om plannen te maken, geen gezamenlijke aanpak, dus intern veel geld verspillen aan het bouwen van nieuw lab en werkruimtes die wellicht nooit gebruikt gaan worden. Hieruit blijkt een wanbeleid door FB en CvB.
Maar ook; er werken mensen hè, geen poppetjes. Mensen die een leven hebben, een gezin, een huis, toekomstplannen. En die zich jarenlang met ziel en zaligheid inzetten om jonge mensen, studenten, te onderwijzen en zich wereldwijs te ontwikkelen. En de opleiding daarom ook al 10 jaar een ‘topopleiding’ is.
CvB en FB, zo ga je niet met mensen om, niet met studenten, niet met onderwijs en niet met wetenschap. Ken en neem je verantwoordelijkheid!
Oud-student Aardwetenschappen.
Voor de duidelijkheid; het gaat mij niet op het geld voor nieuwbouw en verhuizingen. Wel dat er twee jaar geleden nog gezegd werd dat het financieel goed ging (er werd zelfs een interne verhuizing voorbereid). Nu, twee jaar later, met nieuwe rekenformules en foute getallen blijkt het financieel niet goed te gaan. Zonder waarschuwing, zonder tijd voor verbeterplannen, wordt er nu een reorganisatie voorbereid. Wanbeleid. Zo kan en mag je niet met medewerkers en studenten omgaan.
Wordt het misschien wel belangrijkste vak van het moment opgegeven? Vanuit het huidige politieke landschap begrijpelijk. Maar wetenschappelijk en maatschappelijk gezien zeer onwenselijk. Met uitdagingen als klimaatverandering is dit vak voor ons land onmisbaar. Onderzoek naar de kustgenese om zo lang mogelijk droge voeten te houden is slechts een voorbeeld. Wie kennen ons laagland beter dan de aardwetenschappers? De laag daaronder zitten de onderwijzers. Zonder goede input kunnen ook zij straks het belangrijke verhaal niet meer vertellen aan volgende generaties.
PS. Als we kijken naar de studentenaantallen. Het gaat toch niet om de kwantiteit maar om de kwaliteit?
Een goede opleiding is er eentje die veel geld in het laatje brengt, niet eentje die er toe doet, waar NL en de wereld om zit te springen. We worden als een bedrijf gerund met continue hogere kosten (aan overhead en gebouwen) en steeds dalende inkomsten (per student minder geld, minder promotietour etc). Maar we kunnen de prijs van ons product nier omhoog gooien…
Wat een kapitaalvernietiging; wat een kennisvernietiging. En eigenlijk: wat een mismanagement van de VU! Kan NWO niet eens wat geld gaan terugvorderen van de VU of anders de apparatuur weg laten halen en elders inzetten? Aardwetenschappers zijn enrom hard nodig in tijden van klimaatcrisis, energietransitie, grondstoffenschaarste, zeespiegelstijgong en bodemdaling. Maar bij de VU kijken ze alleen naar de verkeerde cijfers in een excel. Wat een kortzichtige domheid. Net zo dom en kortichtig als het huidige kabinet. We praten hier over een topopleiding, met veel toponderzoekers die uniek onderzoek doen, wat elders in NL niet gedaan wordt. En zo ontstaat er over enkele jaren een nog groter tekort aan aardwetenschappers en moeten er nog meer buitenlanders naar NL worden gehaald. Bij de VU zijn ze gek geworden.
Alumnus bijvak hydrogeologie 1985-1986.
Overstromingen in Limburg, erosie in de alpen, warmwatergeothermie, mest in grondwater.
Een vak actueler dan ooit.
Daar zit je dan met je net verworven NWO- of ERC-beurs, klaar om mensen aan te nemen, of extra personeel aan te nemen, en de VU gooit de boel op slot! Zullen NWO en de ERC leuk vinden. Benieuwd wanneer er beurzen teruggevorderd gaan worden. Ook deftig hoe de VU zo een mes in de rug van deze vaak jonge onderzoekers steekt. Want een half-af lab, daar kun je dus niets mee… Eigenlijk een kansloze klotenstreek van de VU, superonbeschoft. Voor alle nieuwe studenten: dit kan jullie over een paar jaar ook gebeuren. De VU, de universiteit om links te laten liggen.
De missie van de VU zegt dat ze verantwoordelijkheid neemt voor de Aarde.
Het FB werkt aan een plan om vast te stellen welke onderwijsprogramma’s ze vanuit strategisch en maatschappelijk oogpunt willen behouden.
De keuze kan dan toch geen andere zijn om Aardwetenschappen – de studie van de Aarde – te behouden?
Zorg voor de Aarde past ook in de christelijke traditie zoals het concept van rentmeesterschap.
Juist de Vrije Universiteit zou Aardwetenschappen moeten omarmen.
Als je bèta-opleidingen wilt hebben, dan horen daar labs bij. Een werkbaar model zou moeten zijn waar ‘de universiteit’ in de gebouwen en gebouwgebonden kosten voorziet en de onderzoekers/departementen de hoofdverantwoordelijkheid nemen voor de financiering van (top-)apparatuur en het kunnen draaien van de labs. Onduidelijk voor mij wat er precies misgaat bij de VU, maar als je de financiering van onderwijs en onderzoek mét labs langs dezelfde lijn doet als onderwijs- en onderzoek zonder labs, dan worden labs per definitie onbetaalbaar voor die departementen. NWO, ERC, geen financier gaat zeggen: “oh, prima, hier heb je ook geld voor het gebouw, bovenop geld voor het apparaat”. Het vraagt een brede solidariteit in een universiteit, dat labs (binnen bepaalde af te spreken omvang) allereerst ‘financieel gegarandeerd’ worden, voordat je de rest van het geld gaat verdelen. Zodra je dat verandert, ligt een sterfhuis snel op de loer. Hopelijk ziet men toch het licht, dat het op deze manier echt niet moet, maar het klinkt vooralsnog niet best en is eigenlijk ook wel een soort van respectloos voor de kwaliteit die de medewerkers leveren. Sterkte aan alle direct betrokkenen!
ERC geeft 25% bovenop voor het gebouw enz.
ERC geeft 25% voor indirecte kosten, ook als je géén labgebonden project hebt. Dat is een (welkome) bijdrage, maar draagt bij in alle indirecte kosten, waaronder ook de administratieve ondersteuning. En juist de administratie en verantwoording is bij Europese projecten alweer een stuk intensiever dan bij bijv. NWO-projecten. Bovendien sluiten de regels van de ERC een aantal directe kosten die een project met zich meebrengen ook uit als zijnde ‘niet declarabel’. Dus ik zou me niet rijk rekenen in de zin dat het binnenhalen van een ERC-project een labgebouw kan bekostigen. Daargelaten dat je dergelijke projecten ook niet zomaar voor het oprapen hebt.
Als alumnus vind ik het pijnlijk om te lezen dat deze uitstekende opleiding mogelijk moet stoppen. Als wetenschapper, werkzaam in de archeologie, vind ik het nog pijnlijker, omdat juist aardwetenschappers veel meerwaarde aan archeologisch onderzoek bieden en er gewoon veel werk voor ze is.
Natuurlijk blijft het mogelijk om aardwetenschappen te studeren, maar diversiteit is ook belangrijk: studenten moeten kunnen kiezen.
Het lijkt wel een herhaling. uit het bericht van ad valvas/21 november 2013 moest er ook al 2.8mio bezuinigd worden. zie bericht: Ontslagen dreigen bij FALW. welke lering is hieruit getrokken?
We krijgen veelal het antwoord ‘toen was ik er niet bij’ van bestuurders. Ondertussen zijn de bestuurders van toen hebben ondertussen ‘een uitdaging ergens anders’. Dus, dat is een zeer terechte vraag, ook in hoe het er nu aan toe gaat: wat heeft de organisatie VU hier van geleerd?
Verdere afbraak van de hoogste kennisinstituten. Dat is wat een universiteit is en geen winstproducerend bedrijf. Met globale klimaatwijziging en bodems die zowel voor hun erfgoed als voor hun inherente kwaliteit als waterreservoir en voeding voor gewassen getuigt dit van een zeer kortzichtige non-visie. Misschien moet de VU maar alle faculteiten sluiten, de boel verkopen en alle winsten aan de aandeelhouders verdelen. Kunnen we misschien terug een echte universiteit opstarten.
Dit is echt een vreemde gang van zaken. Er wordt geweldig onderzoek gedaan bij Aardwetenschappen, wat ook nog eens maatschappelijk enorm relevant is. Klimaatverandering, bodemdaling, winning van kritische mineralen nodig voor de energietransitie, bodem en water sturend in ruimtelijke ontwikkeling etc. De brede basis die Aardwetenschappen biedt is van groot belang voor de vele professionals die hier zijn opgeleid. Denken in ruimte en tijd is een cruciale vaardigheid die je alleen bij aardwetenschappen leert. STOP de bezuinigingen.
Het is triest en opmerkelijk tegelijk dat een zich onafhankelijk voelend Universitets- of Faculteitsbestuur zich gedwongen voelt mee te gaan in de kortzichtige waan van de dag.
Als aardwetenschapper ben ik gewend aan het denken over langere tijdschalen, die bijvoorbeeld de benoemingstermijn van bestuurders en politici overschrijden. Als aardwetenschapper weet ik dat er altijd natuurrampen zullen optreden, en zeker door de impact van onverantwoordelijk menselijk handelen. Riviervlaktes zullen overstromen, dichtebevolkte deltas wegzinken, dribkwater wordt schaars, bosbranden zullen regelmatig optreden. Dit is zeker en mogelijk nog erger in een veranderend klimaat met een nu al meetbate toename van extreme situaties. Grondstoffen zijn nu al schaars, en een gebrek daaraan zal samen met de effecten van extreme klimaatveraderingen, uiteindelijk leiden tot meer internationale conflicten.
Als de VU ervoor kiest om aan de verwerving en vervreiding van kennis hierover geen bijdrage meer te leveren, is dat een letterlijk kortzichtige keuze.
En waar gaat het uiteindelijk over? Het gaat om bedragen waar bekende voetvallers tegenwoordig een paar wedstrijden voor optreden, en die uiteindelijk een fractie van de kosten zullen blijken bij bestrijding van inmiddels onvermijdelijke toekomstscenarios.
Ik vraag mij oprecht af hoe men hier over tientallen jaren, als de huidige studentengeneratie de problemen mag oplossen op terug kijkt.
Ik wens onze bestuurders en politici vooral veel wijsheid en verantwoordelijksheidsgevoel toe