Is ook eigenlijk veel leuker dan op het strand liggen: oude dingen opgraven in de brandende zon. Student Oudheidkunde Fleur van der Sande doet het elke zomer, de hele vakantie lang.
Luieren in de zomervakantie is niks voor masterstudent Oudheidkunde Fleur van der Sande (25). Zij doet al jaren de hele vakantie archeologisch veldwerk. De eerste keer in Veldhoven, in Nederland, waar ze de overblijfselen van een Romeinse nederzetting hielp blootleggen, afgelopen zomer was ze in Griekenland en in Italië, waar ze respectievelijk naar nieuwe archeologische vindplaatsen heeft gezocht en graafwerk heeft gedaan in de antieke stad Muro Tenente.
Leven in een bubbel
Het was keihard bikkelen in de brandende zon, lange dagen met pikhouwelen en spades en borstels, maar Van der Sande heeft er met volle teugen van genoten. “Je zit wekenlang in een groep, voornamelijk studenten van de VU en de UvA, op elkaars lip, zonder enige privacy, levend in een bubbel, afgesloten van de rest van de wereld”, vertelt ze. “Het is heel primitief, je deelt alles met elkaar, eet samen en de groep is heel hecht.”
‘In het schoolgebouwtje lag een skelet op tafel’
De opgravingen zijn soms spectaculair. Gaat het in Nederland vaak om verkleuringen in de bodem, die laten zien waar houten palen hebben gestaan, in Italië vonden ze vorig jaar de overblijfselen van een tempel met daarin een pot met menselijke botten erin. In het schoolgebouwtje vlakbij de vindplaats, waar Van der Sande en haar groep tijdens hun veldwerk verbleven, lag een skelet uitgestald op tafel. “Een beetje vreemd, maar weet je wat me veel meer tot de verbeelding spreekt?” aldus Van der Sande. “Een oude potscherf met de vingerafdrukken van de maker erop. Dan voel ik me echt heel dicht bij de mensen die hier vroeger hebben geleefd.”
Onbeantwoord raadsel
Muro Tenente ligt in Zuid-Italië. Tussen de achtste en de eerste eeuw voor Christus was hier een ommuurde stad waar de inheemse, Mesapische cultuur zich mengde met die van de Griekse kolonisten en ook die van de Romeinen. Beroemde oorlogen, zoals de Tweede Punische Oorlog en de veldtochten van Hannibal hebben ook hier hun sporen achtergelaten.
“Je kunt duidelijk zien dat hier iets gebeurd is waardoor de bevolking opeens is verdwenen”, vertelt Van der Sande. Maar wat er precies is gebeurd, of zelfs wie hier precies woonden, is vooralsnog een onbeantwoord gebleven raadsel.
Van der Sande meldt zich elk jaar weer aan om te helpen dit raadsel en andere raadsels op te lossen. Niet voor geld, want dat is er niet voor archeologie. Ze doet het omdat het haar lust en haar leven is. En omdat ze geniet van het teamgevoel.
Archeologische schatrovers
“De sociale controle is groot”, vertelt ze. “Iedereen houdt van elkaar goed in de gaten of zij of hij genoeg drinkt, en zich beschermt tegen de zon. We gaan met elkaar op excursie en we ontspannen met elkaar. Dan wordt er natuurlijk alcohol gedronken, maar niet teveel, want de volgende dag moet je weer vroeg op, om vijf uur in de ochtend.
‘Een oude potscherf met vingerafdrukken, dat spreekt pas echt tot de verbeelding.’
Het moment dat er iets wordt gevonden is natuurlijk heel spannend. Maar het grootste deel van het werk bestaat uit het schoonmaken en sorteren van scherven. “Veel archeologische overblijfselen van waarde zijn omgeploegd”, vertelt Van der Sande. “Ook is veel weggeroofd door professionele schatrovers.”
Een van hen, een 81-jarige man die in zijn jonge jaren archeologische plekken als deze afgraasde, kwam regelmatig langs om naar de jonge archeologen te kijken. “Hij demonstreerde hoe hij vroeger onderzocht of er ergens onder de grond iets te vinden was”, aldus Van der Sande. “Hij boorde dan een gat in de bodem, goot er water in en als dan het water bleef wegstromen, betekende dat waarschijnlijk dat er een grote ruimte onder de bodem zat, en dat het dus loonde om verder te graven.”
Graven in Irak
Ethiek is blijkbaar vaak ver te zoeken in de wereld der oudheidkundigen. Die archeologische schattenrovers verkochten hun vondsten vaak aan musea. “Musea kopen nog steeds archeologische schatten van rovers, ook van ISIS”, vertelt Van der Sande.
Volgend jaar wil ze zeker weer op veldwerk, maar dan wéér een stukje avontuurlijker: Zuid-Irak. “Mijn ouders zijn daar niet heel erg opgetogen over, maar het is daar nu relatief veilig”, zegt ze.