Ze organiseren speeddates, schuiven aan bij talkshows, vragen studenten via Instagram lid te worden – studentenpartijen maken zich op voor de volgende studentenraadsverkiezingen in april. Waar er vorig jaar nog vijf partijen meedongen naar zetels in de raad, zijn het dit jaar alleen nog de Vrijmoedige Studentenpartij (VSP) en ChangeVU. Naast hen doet ook nog een onafhankelijke kandidaat mee.
Traditioneel won de SRVU doorgaans de verkiezingen, maar met de komst van een boel nieuwe partijen in 2022 kreeg de partij opeens concurrentie. Sindsdien doen er standaard meerdere partijen mee, naast soms ook nog een handvol onafhankelijke kandidaten.
Vorig jaar waren de door ex-SRVU-lid Vincent Mesrine opgerichte ChangeVU, en de conservatieve Vrijmoedige Studentenpartij de grote winnaars. Voorheen was de universitaire studentenraad (USR) altijd overwegend links. Moesten daar niet wat rechtse studenten bij, vroeg Ad Valvas toenmalig USR-voorzitter Joep van Dijk in 2023. “Laat ze zich aanmelden”, zei hij toen, “helemaal top!” Psychologiestudent Marlon Uljee startte in datzelfde jaar de Vrijmoedige Studentenpartij op de VU, dat breidde zich uit naar andere universiteiten, en de partij haalde een kwart van de stemmen binnen op de VU. ChangeVU kreeg 42 procent van de stemmen.
Felle meningsverschillen
Het rommelde in het jaar voorafgaand aan die verkiezingen nogal in de USR. In mei 2024 stapte Guido Groenescheij vroegtijdig op als voorzitter van de raad vanwege de volgens hem ongezonde manier waarop raadsleden met elkaar omgingen. Volgens Groenescheij waren er dat jaar voor het eerst felle meningsverschillen over fundamentele dingen, zoals hoe er met elkaar samengewerkt moest worden. Hij besprak de sfeer en zijn grenzen, maar voelde zich onvoldoende gesteund en vertrok. “Dat had ik veel eerder moeten doen”, zei hij nadien.
Groenescheij stapte ook uit de SRVU, die tegen die tijd al flink was uitgekleed. Tegen het einde van het collegejaar had de partij nog maar drie van de zeven bestuursleden over. De rest van het bestuur en een boel algemene leden vertrok vanwege interne problemen en een lang uitgestelde stellingname in de discussie over het steunen van een Israëlboycot. De vicevoorzitter stapte eerder in dat collegejaar al op, deed met het nieuwe URVU mee aan de verkiezingen en kreeg bijna net zoveel stemmen als de SRVU.
Veranderend verkiezingsklimaat
SRVU besloot dit jaar dus niet mee te doen, voornamelijk omdat het in de eerste plaats een studentenvakbond is, zegt voorzitter Yannick Hooghiemstra. Met de bezuinigingen op komst wil de bond zich vooral daar mee bezig kunnen houden op landelijk niveau. “De verkiezingen nemen een groot deel van het bestuur in beslag.” Het hielp ook niet dat het vorige bestuur bijna volledig was opgestapt. “We misten eigenlijk een generatie bestuursleden. Dat maakte de transfer ook moeilijk.”
Maar hij wijst ook op het veranderde verkiezingsklimaat op de VU. De SRVU was volgens Hooghiemstra nooit echt een studentenpartij zoals ChangeVU of VSP. De bond was er vooral om studenten die hun stem wilden laten horen, mee te helpen doen aan de verkiezingen. Met de komst van meer partijen zijn de verkiezingen volgens hem competitiever en meer gepolariseerd geworden. “Om de grootste te worden moet je dan campagne gaan voeren tegen andere studentenpartijen. We zien liever dat studenten samen bezig zijn de problemen aan te pakken. Dat het om de inhoud blijft gaan in plaats van wie er wint. Die polarisatie zag je vooral terug in de verkiezingen van vorig jaar.”
Meer teambuilding
Volgens Abigail Lume Stead, voorzitter van ChangeVU en vorig jaar lid van de USR, is de sfeer in de studentenraad dit jaar een stuk beter. “Ik denk dat iedereen zag hoe het vorig jaar is gegaan, en niemand dat wilde voor elkaars wellbeing.” Tijdens hun transitieweekend werd deze keer veel aandacht besteed aan teambuilding, wat volgens de bestuursleden goed uitpakte voor de samenwerking, en voor het eerst werd tijdens dat weekend niet besloten wie welke functie zou vervullen – wat afrekende met een ongemakkelijke, competitieve sfeer.
Tijdens de vorige verkiezingen was er ook ontevredenheid over de manier waarop de VSP campagne voerde. De partij drukte bijvoorbeeld stickers met ‘Er zijn twee genders. Durf jij het nog te zeggen?’ die vervolgens werden verspreid, en ook rond genderneutrale toiletten werden geplakt. ChangeVU klaagde daarover bij de kiescommissie, en kreeg daarop te horen dat ze moesten ‘oppassen’.
VSP ontkent op hun beurt de stickers rond die toiletten te hebben geplakt, en viert vooral dat ze een volgens hen ongehoorde groep binnen de studentengemeenschap zijn gaan vertegenwoordigen. De groei van de partij, en hun ‘historische winst’ van vorig jaar noemen ze een ‘ondubbelzinnig bewijs dat de student heeft gesproken en helemaal klaar is met de cancelcultuur, zelfcensuur en indoctrinatie op de universiteit’.
Lage opkomst
Maar in hoeverre de uitslag van de verkiezingen daadwerkelijk iets zegt over de wensen en het gedachtegoed van de studentenpopulatie is altijd de vraag – met name omdat de verkiezingen doorgaans kampen met een zeer lage kiezersopkomst, met als dieptepunt 7,5% in 2022. In 2023 was de opkomst 9%, vorig jaar steeg het naar 14. De lage opkomst was volgens Hooghiemstra ook een van de redenen dat de SRVU besloot een stap uit de raad te doen. “In de jaren 80 had de raad veel meer inspraak. Inmiddels heeft ze niet meer zoveel te zeggen.”
Het is afwachten of de opkomst dit jaar nog beter wordt. USR-lid en ChangeVU-bestuurslid Simon Westhoff denkt dat de opkomst vorig jaar groter was omdat het duidelijk was wat er op het spel stond. “Het was toen iets meer gepolitiseerd. Het afgelopen jaar hebben we vooral aandacht besteed aan community building, want de grootste issue is dat mensen vaak niet weten waar ze op stemmen.”