Vandaag, precies 50 jaar na de 100-urenbezetting, kun je om 16 uur in 3D gaan kijken naar een voorproefje van de documentaire hierover ‘Dit is het begin’. SRVU-vicevoorzitter Pieter van Rossum spreekt zich uit over de huidige rol van bezettingen.
Zou zo’n bezetting anno 2022 nog plaats kunnen vinden?
“Bezettingen zijn van deze tijd en van alle tijden. Maar gebeurt het nu even vaak als in de jaren 70? Nee. Gebeurt het nog steeds? Ja. Afgelopen zomer nog in Groningen, voor de strijd van internationale studenten zonder huisvesting. Bezettingen kunnen nog steeds een noodzakelijk middel zijn om verandering te bewerkstelligen.”
Geldt dat ook voor VU-studenten?
“Op de VU had je natuurlijk De Verrekijker. Dat is nog niet zó lang geleden. In het begin van dit academische jaar zijn er vanwege de problematiek rondom dakloze internationale studenten ook stemmen opgegaan voor een bezetting. Maar dat is er uiteindelijk niet van gekomen, gedeeltelijk omdat het universiteitsbestuur met ons heeft meegedacht en er tegemoetkomingen waren. Maar een bezetting was geen no-go geweest.”
“Aan de ene kant is er de kleine radicaal in mij die zegt: Wat jammer dat we hier op de VU de afgelopen paar jaar geen bezetting hebben gehad. Dat zou zo vet zijn! Maar aan de andere kant is er de saaie reformist in mij die zegt: Wat fijn dat het niet nodig is geweest. Dat we het hier blijkbaar goed geregeld hebben.”
Hoe maken jullie de overweging om wel of niet te bezetten?
“Er is sprake van een soort escalatieladder. Je gaat eerst praten. Dan komt misschien een petitie. Of als dat te laat is, komt er een protest. Dan ludieke acties, of druk vanuit de media. Als dat allemaal niet werkt en je nóg niet serieus wordt genomen, dan ligt zo’n bezetting zeker op tafel. Mensen nemen je niet serieus als je meteen van 0 naar 100 gaat.”
Is een bezetting de hoogste rang van die escalatieladder?
“Nee. Wat kun je erna doen? Er zullen vast studenten zijn die gaan schuimbekken en graag de revolutie uitroepen. Maar er zijn altijd volgende stappen om te escaleren. Als je bijvoorbeeld één collegezaal bezet, kun je er nog een zaal bijdoen. Ook kun je gaan blokkeren in plaats van alleen bezetten. Als een initiële bezetting niet werkt, moet je je wel afvragen waarom niet. Het is moeilijk om je voor te stellen dat iets als een bezetting niet eng genoeg is voor een universiteitsbestuur. Zeker in de huidige tijd waarin zoiets bijna nooit gebeurt.”
In het verleden was het best normaal om bijna tien jaar te studeren. Hebben de studenten van nu nog wel tijd voor activisme?
“Studenten hebben een hogere werkdruk en worden steeds meer afgerekend op hoe snel ze afstuderen. Op de studentenbond en bij studentenverenigingen zien we ook dat degenen die langer studeren, actiever zijn. Het zorgt voor een bepaalde paradox: als studenten minder werkdruk zouden hebben, zouden ze meer protesteren.”
Betekent dat ook dat activistische studenten vaker bevoorrecht zijn en daarom langer kunnen studeren?
“Ik ken studenten die lang studeren en niet geprivilegieerd zijn, of lang moeten studeren door het gebrek aan privileges. Maar er is wel iets voor te zeggen dat bestuurs- of medezeggenschapsfuncties eigenlijk alleen toegankelijk zijn voor geprivilegieerde studenten. Ik heb allemaal bestuursfuncties gedaan en ben actief geweest in het ontmantelen van het leenstelsel, maar zelf heb ik geen studieschuld. Ik hoop dat ik ook zo actief geweest zou zijn als ik wel een gemiddelde studieschuld had, maar dat weet ik niet.”
Meedoen aan een bezetting kan best gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor je carrière. Zou je dat risico zelf nemen?
“Tijdens de leenstelselprotesten van #nietmijnschuld zou er wellicht een ministerie bezet worden. Destijds heb ik daar wel over nagedacht. Voor mij is specifiek mijn VOG – Verklaring Omtrent het Gedrag – iets engs. Ik ben namelijk docent, momenteel als stagiair, dus een VOG kan belangrijk zijn. Maar als er iets zou gebeuren, heb ik wel gezegd dat ik mee zou doen. Het gaat er mij om dat het onderwerp belangrijk genoeg is en dat de actie gepast is.”
Denk je dat veel VU-studenten weten dat hier vijftig jaar geleden een bezetting was?
“Ik denk dat de gemiddelde student geen idee heeft dat de VU toen honderd uur bezet was, hoewel het ze niet per se zal verbazen als je het aan ze vertelt.”
Vind je het belangrijk dat ze er iets van weten?
“Het belangrijkste is dat studenten weten dat bepaalde structurele veranderingen in de universiteit en maatschappij niet veroorzaakt zijn omdat lieve bestuurders hun hand over hun hart hebben gestreken. Vakbonden, studentenvakbonden en politieke bewegingen hebben die veranderingen afgedwongen. De geschiedenis leert ons dat actievoeren werkt. Dat zie je hier op de VU ook. Als je wilt dat er iets verandert: organiseer jezelf, organiseer je medestudenten, en verander het!”