Toch verfrissend als bij een debat de knuppel zo in het hoenderhok wordt gegooid. “Met hoeveel wetenschap is het wel genoeg geweest?” vraagt iemand uit het publiek tijdens het Forum for Science. Een opvallende vraag, want het gaat juist over hoe de wetenschap z’n status in de maatschappij kan terugwinnen.
Een klein groepje vooral jonge mensen is op de discussie in de centrale hal afgekomen. Het debat is aangekondigd als de opmars naar de March for Science van aanstaande zaterdag. Drie zaken wil de organisatie bespreken: de grootste bedreigingen voor de wetenschap, de waarde van de wetenschap en hoe de wetenschap de grootste bedreigingen kan tegengaan.
Doordringen tot politici
In het anderhalf uur durende gesprek neemt wetenschapsfilosoof Hans Radder het op voor de geesteswetenschappen en fundamenteel onderzoek, vertelt klimaatonderzoeker Harry Aiking hoe lastig het kan zijn om wetenschappelijk advies te laten doordringen tot politici en pleit Jacqueline Broerse, hoogleraar innovaties in de gezondheidswetenschappen, voor meer contact tussen wetenschappers en alle mensen die met hun onderzoek te maken hebben.
Gaat er te veel geld naar fundamenteel onderzoek?
“Als je wilt dat mensen iets met je onderzoek gaan doen, moet je ze ook de kans geven om er invloed op uit te oefenen”, stelt Broerse. “Betrek ze erbij vanaf het begin.” Dat is volgens haar ook een oplossing voor het probleem dat politici vooral geïnteresseerd zijn in onderzoek dat past bij de politieke kwesties van het moment en waar ze binnen hun zittingstermijn van vier jaar iets mee kunnen.
Relevant onderzoek
Een centrale vraag tijdens het debat is ook of er nu te weinig geld naar fundamenteel onderzoek gaat. Radder vindt van wel. “Het idee over wat relevant onderzoek is, is gebaseerd op gezondheidsonderzoek. Daar heb je mensen die er echt baat bij kunnen hebben. Maar de geesteswetenschappen en een deel van de sociale wetenschappen zijn nuttig op een heel andere manier. Ze bieden nieuwe inzichten op onze levens.”
Al die bedreigingen voor de wetenschap zijn een stuk makkelijker op te sommen dan de oplossingen
De discussie voert van oneerlijke verdeling van onderzoeksgeld via NWO, opdrachtonderzoek dat niet mag worden gepubliceerd en fundamenteel onderzoek dat steeds minder geld krijgt, naar klimaatscepsis, ‘alternatieve feiten’, weerstand tegen vaccinatie, nieuwe (gezondheids)technologieën die niet aanslaan omdat mensen niet overtuigd zijn, een groeiende kloof tussen wetenschap en publiek, en zogenaamde wetenschapsontkenners.
De wetenschap zelf komt er ook niet altijd even goed af. “Het is een mooi idee, wetenschappers die onderzoek doen uit nieuwsgierigheid naar hoe de wereld in elkaar zit”, zegt Broerse, “maar in de praktijk is het toch vaak zo dat ze data proberen te verzamelen die hun perspectief bevestigen.”
Koffie drinken
Al dat soort bedreigingen voor de wetenschap zijn een stuk makkelijker op te sommen dan de oplossingen ervoor. Broerse en Aiking menen dat vooral de communicatie en het onderwijs over wetenschap beter moeten. Mensen moeten meer worden betrokken bij de wetenschap, van jongs af aan.
‘Klimaatverandering is niet de grootste kwestie van deze tijd’
“Moet een fundamenteel wetenschapper dan een kopje koffie gaan drinken met een wetenschapsontkenner?” vraagt discussieleider Laurens Witter. Aiking knikt enthousiast. “Sinds de klimaatfilm van Al Gore denkt iedereen dat alles is opgelost als we de klimaatverandering hebben getackeld. Maar dat is niet de grootste kwestie van deze tijd. De afname van de biodiversiteit is minstens zo zorgwekkend.”
En het antwoord op de vraag met hoeveel wetenschap het wel genoeg is? “Er zijn nu 7,5 miljard mensen op de wereld; toen ik geboren werd was dat minder dan de helft”, zegt Aiking. “Alles versnelt, maar een oplossing vinden voor een probleem gaat niet sneller dan vroeger. We hebben alleen maar meer wetenschappers nodig.”