Minister Robbert Dijkgraaf (hoger onderwijs) was op de VU om vragen van studenten te beantwoorden, maar vooral om naar ze te luisteren. “Denk niet dat er niks mee gebeurt, dit is belangrijke input voor ons.”
Dijkgraafs ambtenaren zaten dan ook mee te schrijven bij de onderwerpen die de studenten naar voren brachten. Verreweg de meesten van hen waren gekomen omdat ze wilden praten over welzijn en prestatiedruk.
“Toen ik mijn scriptie schreef, was er helemaal geen oog voor mijn mentale gezondheid, het ging alleen maar over de volgende deadline”, vertelt een student. Een ander zegt dat ze veel druk ervaart door een combinatie van een druk studieprogramma, een lening en een baantje. “Om mijn studieschuld niet al te veel te laten oplopen, werk ik ernaast. Maar dat brengt druk met zich mee, waardoor ik me minder goed kan concentreren op mijn studie, waardoor ik bang word dat ik er langer over doe en mijn studieschuld nog verder oploopt”, vat een van de studenten haar leven samen.
Tube tandpasta
‘Spreek je uit’ is een serie bijeenkomsten waarin Dijkgraaf op bezoek gaat bij verschillende onderwijsinstellingen. Gisteren was hij op de VU. Ook rector Jeroen Geurts, collegevoorzitter Mirjam van Praag en UvA-collegevoorzitter Geert ten Dam waren bij de bijeenkomst, evenals een heel aantal ambtenaren. Toch wist Dijkgraaf een vertrouwelijke sfeer te scheppen. Hij luisterde aandachtig. “Dat is een belangrijk onderwerp, daar moeten we inderdaad iets mee”, zei hij verschillende keren.
Zoals met de druk die er op studenten en docenten ligt. Dijkgraaf vergelijkt de academische wereld met een tube tandpasta. “We hebben in het verleden gedacht dat de tandpasta er sneller uit zou komen als we veel druk zouden uitoefenen, maar we zien nu dat die aan de achterkant barst. We moeten weer meer oog krijgen voor kwaliteit van leven in de academische wereld en voor hoe het met mensen gaat.”
Welzijn nu prioriteit
De druk in de academische wereld verlichten is natuurlijk niet gratis. De Nederlandse wetenschap presteert ook internationaal gezien goed, zeker als je het afmeet aan hoeveel geld erin gaat. “Deels is dat ten koste gegaan van het welzijn van onderzoekers en docenten”, stelt Dijkgraaf.
De komende jaren komt er gelukkig flink wat geld bij voor hoger onderwijs en voor studenten. De basisbeurs komt terug. En de minister trekt ook 15 miljoen per jaar extra uit voor studentenwelzijn en 300 miljoen per jaar voor extra beurzen voor wetenschappers. “Daarmee kunnen we een beetje druk van de pan halen.”
Welzijn mag hoger op de prioriteitenlijst van de VU en de UvA, zegt Dijkgraaf tegen de aanwezige bestuurders: “Jullie zullen het beleid zelf moeten doorvertalen naar een ander werk- en studieklimaat, door bijvoorbeeld docenten te trainen om vaker aan studenten te vragen: ‘hoe gaat het met je?’”
Inclusiviteit van het hoger onderwijs was ook een onderwerp. De minister denkt erover om de loting weer in te voeren bij numerus-fixusstudies omdat loten eerlijker is dan studenten selecteren op basis van hun cijferlijst of hun cv, waarbij de achtergrond van studenten een grotere rol speelt.
Balanceeract met internationals
Er was ook een aantal internationale studenten die de minister vroegen hoe hij denkt om studeren in Nederland aantrekkelijk te houden als het zo moeilijk is om een kamer te vinden. Dijkgraaf noemde de groei aan internationale studenten een balanceeract: internationale samenwerking is enorm belangrijk voor de Nederlandse wetenschap en voor de Nederlandse economie, tegelijkertijd zijn er de laatste jaren zoveel internationale studenten naar Nederland gekomen dat sommige universiteiten de logistiek amper aankunnen. In Amsterdam is met name huisvesting een probleem. “We willen niet dat collegezalen straks zo vol zitten en studenten zo moeilijk een kamer kunnen vinden dat internationals vanzelf wegblijven.”
Voordat hij er weer vandoor ging, beantwoordde Dijkgraaf nog een aantal individuele vragen. En ook daar bleek dat de studenten met deze minister in elk geval iemand hebben die bereid is serieus naar ze te luisteren.