De ondernemings- en studentenraad van de VU reageren positief op het financieel jaarverslag 2016. Volgens de medezeggenschap heeft het bestuur ondanks de financiële krapte onderwijs en onderzoek ontzien.
“Een knappe prestatie van het bestuur”, zegt Jorick Houtkamp, studentenraadslid op het gebied van financiën. “Per student krijgen de universiteiten steeds minder geld van de overheid. Zo is de rijksbijdrage per student ten opzichte van het jaar 2000 gedaald met ruim een kwart. En dan had de VU de afgelopen jaren ook nog te maken met dalende aantallen studenten, flinke reorganisaties en grote VU staat er redelijk goed voorinvesteringen in de vernieuwing van de campus. De financiële marges zijn vrij klein. Met hard werken is het gelukt en daar mogen we met elkaar best trots op zijn.”
Trudie van Kampen, die in de ondernemingsraad woordvoerder financiën is, vindt dat het bestuur niet alleen goed op de centjes heeft gepast, maar ook dat er verstandig met de meevallers is omgegaan. “De VU heeft ruim 5 miljoen euro meer van het Rijk gekregen omdat het aantal studenten hoger uitviel dan verwacht. Dat geld heeft het bestuur extra aan onderwijs en onderzoek besteedt en niet in de reserves gestoken. Ik vind dat er een goed evenwicht is gevonden tussen uitgaven voor onderwijs, onderzoek, ondersteuning en vernieuwing van de campus. Bovendien blijft de VU bij alle financiële parameters ruim boven de kritische grens. Dus ja, de universiteit staat er financieel gesproken redelijk goed voor.”
Voor meerjarenbeleid
In het jaarverslag staat dat het aantal wetenschappelijke medewerkers in 2016 met zo’n honderd formatieplaatsen is afgenomen. Dat verbaast Van Kampen niet. “De afgelopen jaren moesten faculteiten het zuinig aandoen en soms zelfs flink bezuinigen. Dan is het niet vreemd om nog eens kritisch te kijken welke onderwijs- en onderzoeksprojecten je wilt voortzetten of afbouwen. Dat kan betekenen dat je bepaalde vacatures niet opvult. En bijvoorbeeld bij Aard- en levenswetenschappen zijn mensen daadwerkelijk ontslagen. En andere afdelingen zijn naar de UvA verhuisd.”
Geïnvesteerd in onderwijsDat faculteiten soms klagen dat ze hun financiële reserves niet mogen gebruiken om tijdelijke tegenvallers op te vangen vindt ze niet terecht. “Als je studentenaantallen dalen, weet je dat je twee jaar later minder geld krijgt. Daar hoor je op te anticiperen en een meerjarenbeleid te voeren. Bovendien mogen onder bepaalde omstandigheden reserves wel gebruikt worden voor speciale projecten. Hierover zijn regels afgesproken met de faculteiten omdat ze niet allemaal tegelijk hun reserves kunnen gebruiken.”
De afgelopen jaren is het aantal studenten aan de VU gedaald en het marktaandeel afgenomen, waardoor de VU minder geld van het Rijk krijgt. Het bestuur wil de komende jaren zo’n vijfhonderd eerstejaars meer trekken dan in 2016. Een haalbare kaart, denkt Houtkamp. “De afgelopen jaren is geïnvesteerd in de kwaliteit van het onderwijs. Je ziet ook dat de scores in de Nationale Studenten Enquête omhoog gaan. Bovendien daalde de instroom fors door studentenstops bij gezondheidsopleidingen bij Aard en –levenswetenschappen. Die zijn opgeheven en de instroom van eerstejaars stijgt weer.”
Investeren is noodzakelijk
Ook lijkt volgens Van Kampen internationalisering vruchten af te werpen. “Nu zijn een paar Engelstalige bachelors van start gegaan met zo te zien veel aanmelders. Als echt alle buitenlandse studenten komen die zich nu hebben aangemeld, hebben we overigens wel een probleem. Want waar moeten we ze huisvesten? De campus is al vol.”
Verder investeren in vernieuwing van de campus is volgens hen beiden dan ook noodzakelijk. Van Kampen. “In het verleden is onderzocht of renovatie van het wis- en natuurkundegebouw een optie was. Daaruit is gebleken dat nieuwbouw uiteindelijk goedkoper en beter is. Dus dat project moeten we doorzetten. Dit jaar valt het besluit over nieuwbouw op het terrein van de voormalige schoolwerktuintjes. Natuurlijk moeten we daar kritisch naar kijken, maar een alternatief zie ik eigenlijk niet.”
Minder externe inhuurHoutkamp vindt dat de VU met de investeringen, in 2016 63 miljoen euro, geen onverantwoorde risico’s neemt. “Natuurlijk weet niemand 100 procent zeker hoe de situatie omtrent studentenaantallen over vijftien, twintig jaar is en wat de gevolgen daarvan zijn voor de financiën. Maar bij het investeringsprogramma zijn duidelijke grenzen aangegeven voor bijvoorbeeld de hoogte van het eigen vermogen, de omvang van leningen en de af te betalen schuld. Daarbij is een grens van maximale gemiddelde kosten voor de huisvesting van 14 procent van de inkomsten afgesproken. We zitten binnen die grenzen en iedereen zit er bovenop om het in de gaten te houden. Niet alleen wij van de medezeggenschapsraden maar ook de raad van toezicht. Vernieuwing van de campus heeft natuurlijk ook een positief effect op het onderwijs en onderzoek. Daardoor wordt de VU een nog aantrekkelijker plek om te studeren. Maar de kosten mogen niet ten koste gaan van het budget voor onderwijs en onderzoek. We zullen de komende jaren weloverwogen keuzes moeten maken, want de komende jaren moet de VU wel een positief saldo halen om het eigen vermogen op peil te houden.”
Van Kampen wil nog een positief puntje noemen. “De ondernemingsraad heeft er jarenlang op aangedrongen dat de kosten voor het inhuren van extern personeel omlaag gaan. Dat is nu ook daadwerkelijk gebeurd en met 11 miljoen euro gedaald naar 18 miljoen euro. En het bestuur heeft toegezegd de externe inhuur nog verder terug te brengen.”