Het opvallendste werk op de expositie Foreign Land, vorige week donderdag geopend in de VU Art Science gallery, is ‘We Want to Live’ van de Palestijns-Nederlandse kunstenaar Susanne Khalil Yusef. Het is een muur vol activistische graffiti met bovenaan een Arabische tekst in neonletters. ‘Wij willen leven’ staat er, vertaald. Daaronder kreten als ‘Stop the genocide’ en ‘From the River to the sea.’
Het werk is al eerder tentoongesteld op de Rijksakademie, vertelt Khalil Yusef. “Het zijn teksten die buiten op straat meteen worden weggehaald of doorgekrast, ik wilde een plek creëren waar ze veilig zijn.”
De neontekst, in het handschrift van een Gazaanse vriend, liet ze in glas blazen en de teksten eronder zijn geschreven door haar Palestijnse vrienden uit Gaza. Tijdens de opening van de tentoonstelling waren ze nog bezig, gadegeslagen door bezoekers die nipten aan hun glas witte wijn.
Doodgeschoten Gazanen
Behalve de graffitimuur zijn er ook andere werken van Khalil Yusef tentoongesteld: de hoofden van doodgeschoten Gazaanse jongemannen in verschillende materialen, waaronder olijfhout, een bolvormig object in glimmend roestvrijstaal, iets wat op een virus of een zeemijn lijkt met een guitig gezichtje erop, een enorm kleurig wandtapijt met een brandende palmboom, een maansikkel en wat op het patroon van een Palestijnse sjaal lijkt, maar ook een gaashek zou kunnen zijn.
Susanne Khalil Yusef
Khalil Yusef probeert met deze werken de emoties en ervaringen van haarzelf en andere Palestijnen uit te drukken. “Zelf kom ik niet uit Gaza, ik ben geboren en getogen in Nederland”, zegt ze. “Contact met andere Palestijnen had ik nauwelijks, totdat de huidige oorlog tegen Gaza begon. Die heeft ons bij elkaar gebracht.”
Op de ‘We want to live’-muur staan teksten in het Arabisch, allemaal gecheckt op explosiviteit door de samenstellers van de expositie. Een tekst als ‘From the River to the Sea’ is al omstreden genoeg. “Ik ben wel een beetje zenuwachtig”, zegt curator Wende Wallert van VU Art Science gallery bij de opening. “Het is een gevoelig onderwerp.”
Chinees-Indische restaurants
Ze had het niet zozeer over het werk van Khalil Yusef, maar over het thema van de expositie, namelijk migranten. ‘Migratie is een beladen thema’, meldt het persbericht. ‘In het huidige verhitte maatschappelijke debat dreigt het menselijke perspectief uit beeld te raken.’ De expositie probeert bezoekers het thema vanuit het perspectief van mensen met een migratieachtergrond te laten zien.
Abul Hisham
Behalve Khalil Yusef tonen de Chinees-Nederlandse Benjamin Li, de Congolees-Franse Anthony Ngoya en de Nederlands-Indiase Abul Hisham er werken. Li’s werk is een bijna journalistieke benadering van de Chinees-Indische restaurants die tientallen jaren lang zo bepalend zijn geweest voor de Nederlandse steden en dorpen, Ngoya levert met een videoinstallatie in een huiskamersetting commentaar op de verhalen van migranten en hun nieuwe omgeving, die met elkaar vervlochten raken. Hishams werk, in aardse materialen als hout en klei, is een dramatisch commentaar op het kastensysteem in zijn land van herkomst.
Benjamin Li
In alle werken lopen verschillende zaken in elkaar over: het persoonlijke en het politieke, het nieuwe en het oude, het vreemde en het vertrouwde. VU-chief diversity officer Sharda Nandram hield ook een speech bij de opening en betoogde het belang van het opheffen van grenzen, van het verbinden van mensen en dingen. Juist de universiteit is de plek om dat te doen, zei ze. Een plek waar mensen van elkaar leren door met elkaar in gesprek te gaan en naar elkaar te luisteren.
Ook een plek waar het niet alleen draait om het leren van vaardigheden, maar ook om impliciete kennis die van generatie op generatie is overgeleverd. “We moeten proberen de rijkdom te zien van wat migranten ons brengen, en dat er zoveel is dat we gemeenschappelijk hebben”, aldus Nandram.
De expositie Foreign Land is te zien tot 29 maart 2025. De VU Art Science gallery bevindt zich in het NU-gebouw, naast Bar Boele.