Elke stoel in de aula van het VU hoofdgebouw is woensdagavond gevuld. Mensen die zich ter plekke nog willen aanmelden bij de balie, worden weggestuurd. Het thema van de avond is Freedom, Hope and Justice. Ook tijdens de Opening Academisch Jaar in september was het thema hoop, maar waar daar in vrij omslachtige termen werd gepraat over de zaken die hoop op de proef stellen, worden die vanavond nadrukkelijk benoemd: racisme, seksisme, onverdraagzaamheid, een extreemrechts kabinet, de oorlog in Gaza.
Het is een bomvol programma dat aan elkaar wordt gepraat door journalist Diana Matroos. Twee achtstegroepers dragen een gedicht voor over vrijheid, de finalisten van de spoken word-wedstrijd treden op, CvB-voorzitter Margrethe Jonkman wordt gevraagd hoe ze het gedachtegoed van King meeneemt in haar werk. Daarop zegt ze niet alleen te willen práten over diversiteit en inclusie, maar het te willen incorporeren in het VU-beleid. Hoe precies, laat ze in het midden.
Toespraak onderbroken
Wanneer de Amerikaanse ambassadeur in Nederland Shefali Razdan Duggal in een tergend langzaam tempo de American Dream uitstort over het publiek, verslapt de aandacht merkbaar. Ze gaat lang door over welke portretten er in haar werkkamer hangen (onder andere Nelson Mandela en Jesse Jackson), en hoe de nalatenschap van King voor haar een moreel dwingende oproep tot actie betekent, totdat iemand “Your words are empty” schreeuwt vanuit het publiek. “Denk je dat Martin Luther King een genocide zou steunen zoals de VS dat nu doet?” Iemand anders roept “Shut up”, gevolgd door een “Free Palestine” ergens anders uit de zaal.
In eerste instantie vraagt Matroos de man weer te gaan zitten, nadat hij zegt dat de ambassadeur misschien wel de eerste persoon van kleur is in haar functie, maar dat hij maar één kleur ziet: die van bloed aan haar handen. Matroos zegt zijn boosheid te begrijpen, en geeft hem toch het woord. “Slavernij is een instrument van vestigingskolonialisme. Laat dat tot je doordringen.”
Er wordt voor hem geklapt, één iemand roept “Get out of here”, hij gaat weer zitten en de ambassadeur gaat onverstoord verder zonder op de aantijgingen te reageren. Kort daarna wordt er hard met een deur gegooid en klinkt er “Rot op!”. Een bewaker bevestigt na afloop dat er iemand is afgevoerd, maar kan niets kwijt over de reden daarvoor, ook niet of het om degene ging die de ambassadeur onderbrak.
Stappenplan voor verandering
De zaal blijft merkbaar onrustig. Het publiek kijkt met elk geluid om zich heen, er snellen soms wat mensen weg, organisatoren fluisteren met elkaar. De rust keert pas terug wanneer advocaat en oprichter van burgerrechtenorganisatie the Equal Justice Initiative Bryan Stevenson drie kwartier lang zonder spiekbrief oreert over zijn ervaringen in een discriminerend rechtssysteem.
Hier geen Dutch Disease, waarbij het publiek door de performer praat, de zaal hangt aan zijn lippen. Om verandering teweeg te brengen zijn er volgens Stevenson vier dingen nodig: nabijheid tot de ander, het veranderen van het narratief, hoop, en de bereidwilligheid dingen te doen die onhandig of ongemakkelijk zijn (zoals opstaan in een stille zaal om je uit te spreken tegen onrecht).
Extreemrechts kabinet
Hoogleraar Guno Jones, die de nieuwe Anton de Kom-leerstoel bekleedt, is de laatste spreker van de avond. Moet hij echt ná Stevenson, verzucht hij aan het begin van zijn keynote. Omdat ze een halfuur achterlopen in het programma, moet hij zijn toespraak inkorten.
Toch heeft hij genoeg tijd om in te gaan op waarom het lijkt alsof de “decolonial agenda” al is geëindigd voordat die is begonnen, hoe dat niet alleen het extreemrechtse kabinet aan te rekenen is maar een bredere consensus in Nederland reflecteert. “Dit is misschien de olifant in de kamer, ondanks onafhankelijke rapporten van de VN worden we geacht niet de termen apartheid, vestigingskolonialisme en genocide te gebruiken om de situatie in Palestina te beschrijven.” Er volgt applaus.
Jones is naar eigen zeggen niet de meest hoopvolle persoon, maar “activisme geeft hoop”. Of zoals Matroos de avond afsluit met een quote van Martin Luther King: “The time is always right to do what is right.”
Het feit dat ‘iemand is afgevoerd’ door de beveilingig past ook bij Martin Luther King lecture? En ook bij de waardes van de Vrij Universiteit? Btw, de persoon was Samuel Mounir (https://www.mounirsamuel.nl/) en hij heeft dit ook op zijn Instagram pagina geplaatst.
Gister zagen we een lelijk staaltje “vestigingskolonialisme” in Slotermeer. Een groep moslims ging de straat op met Jihad-vlagen en een spandoek waarop werd opgeroepen tot “the islamic revolution”.
Vlagen moet natuurlijk vlaggen zijn
Poh wat een staaltje islamofobie. Ben ik de enige die hiervan schrikt?