Donderdag stelde de PVV Kamervragen over de bezetting van een universiteitsgebouw in Utrecht. Het protest van pro-Palestijnse demonstranten duurt inmiddels al een week. De PVV-leden spreken van een “enorme onderwijsverstoring”.
In de laatste verkiezingsprogramma’s van politieke partijen kwam ook het demonstratierecht regelmatig aan bod. GroenLinks-PvdA, Partij voor de Dieren en de Socialistische Partij zijn tegen het inperken van de demonstratievrijheid, maar partijen als de BBB, VVD en JA21 willen dat relschoppers stevig aangepakt worden. JA21 wil dat het hoger onderwijs “vrij wordt van activisme”.
Op verzoek van de Tweede Kamer boog het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) zich erover. Het rapport verscheen vandaag. Volgens de onderzoekers is het helemaal niet nodig om het demonstratierecht aan te passen.
Knelpunten
Het beeld dat protesten vaak leiden tot rellen en vernielingen klopt niet, schrijven de auteurs: “In verreweg de meeste gevallen verlopen demonstraties vreedzaam en veroorzaken zij nauwelijks hinder.”
De onderzoekers erkennen wel “knelpunten”, bijvoorbeeld wanneer demonstranten bewust de wet overtreden. Rellen en vernielingen vallen echter niet onder de demonstratievrijheid en worden dus niet door het recht beschermd. Demonstranten die strafbare feiten plegen kunnen dus gewoon strafrechtelijk worden vervolgd.
Dat gebeurt inderdaad weleens. Zo kreeg een student aan de Universiteit van Amsterdam twee maanden celstraf nadat zij tijdens een pro-Palestijnse demonstratie stokken gooide naar de politie.
Bezetting
Ook een vreedzame bezetting van een universiteitspand kan “in beginsel rekenen op de bescherming van het demonstratierecht”. Zelfs wanneer enkele actievoerders vernielingen aanrichten, betekent dat niet dat de gehele demonstratie niet meer mag plaatsvinden, benadrukken de onderzoekers. Mensen die zelf niets verkeerd doen blijven beschermd door het recht.
De auteurs van het rapport stellen wel dat universiteiten “steeds zelfstandiger zijn geworden en meer op afstand zijn komen te staan van de overheid”. Ze mogen tot op zekere hoogte hun eigen huisregels hanteren. Daar hoeft de overheid zich niet in te mengen.
Er iets niets tegen actievoeren. Dát is een basisrecht. Maar bezettingen, en grotere acties behoeven begeleiding, want naarmate een actie groter wordt, neemt het veiligheids risico voor actievoerders en omgeving toe. Daartoe worden met de driehoek afspraken gemaakt. Politie begeleidt de actievoerders (in een optocht) zet kruisingen af en probeert de overlast voor niet demonstranten tot een minimum te beperken. Tegelijk zorgen ze ervoor dat boze niet-demonstranten niets onbesuisds (kunnen) doen. Regulering is ervoor om de veiligheid te borgen. Het mes snijdt altijd tewee kanten op. De politie is niet slechts een exponent van ‘de vijand’ Kijk bv. naar de stakingsacties afgelopen 9 december. 7500 deelnemers en keurig verlopen.
Helaas spelen de actievoerders van nu (xtentiction rebellion, anti Israel/ of pro-Palestina, farmer’s defense force, anti immigratie etc etc) niet meer volgens dit spelboek. En dat leidt immer tot exces. ) Ongein, geweld, vandalisme. Want ieder die niet voor je is, is de vijand (ander woord voor tegen) Zonder het spelboek gaat het meestal mis. Hoe meer geruis en gedoe, hoe beter, in hun optiek. Waar is het debat, de dialoog gebleven? Ze willen dat niet, ze willen alleen maar zenden. De spandoeken rond het deja VU festival afgelopen juni, waren een duidelijk geval van van a. guilty by association b. ongefundeerde zwartmakingen aan het bestuur (complicit to genocide) en dan heb ik het nog niet eens over de antisemitische leuzen. Ik heb er nog foto’s van gemaakt.
De molestatie van een bestuurslid sprak boekdelen.
Naar mijn mening geldt deze regel: Daden hebben consequenties. Accountability hoort daarbij. Ofwel, alle schade (het slopen, want niet meewerken met de driehoek) verhalen op de actievoeders.