In 2022 oordeelde de Rechtbank Den Haag dat studiefinancier DUO een oud-student een te hoge ov-boete had opgelegd. Deze had zijn ov-kaart inderdaad gebruikt terwijl hij al was afgestudeerd, maar toch verlaagde de rechter zijn boete van 225 naar 75 euro. DUO had de student namelijk niet snel genoeg gewaarschuwd.
Hoger beroep
De uitspraak, die begin dit jaar bekend werd, kan flinke gevolgen hebben. Wellicht hebben veel meer oud-studenten te hoge boetes gekregen. De zaak loopt nog, want DUO is in hoger beroep gegaan.
Kamerlid Luc Stultiens van GroenLinks-PvdA wilde weten hoeveel boetes er mogelijk onterecht zijn geïnd door DUO, en of er compensatie moet komen. Maar hangende het hoger beroep beantwoordt demissionair minister Dijkgraaf die vraag niet. Hij zegt alleen hoeveel boetes er sinds 2013 in totaal zijn opgelegd.
Bron: Antwoord op Kamervragen
Verdienmodel
In 2017 bleek uit een reconstructie van het HOP dat de ov-bedrijven, ondanks oude beloften, geen haast maakten met het automatisch stopzetten van de ov-kaart. Liever wilden ze dat de minister de boetes verhoogde. Daar verdienden ze in de loop der jaren vele tientallen miljoenen euro’s mee.
Het record is 54,6 miljoen euro in 2013. De politiek eiste dat DUO zijn voorlichting verbeterde en zorgde er voor dat studenten die aantoonbaar niet gereisd hebben met hun verlopen kaart geen boete meer krijgen. Ook werden verlopen ov-kaarten via een ‘blacklist’ vaker automatisch stopgezet als iemand ermee incheckt.
Dertig dagen
Toch incasseerden de ov-bedrijven in 2023 nog altijd 6,2 miljoen euro aan boetes. Dat heeft er onder meer mee te maken dat DUO de ov-bedrijven pas na dertig dagen laat weten wanneer het reisrecht van een student is vervallen.
De reden van die dertig-dagentermijn is volgens minister Dijkgraaf dat studenten soms tijd nodig hebben om van studie te wisselen of hun inschrijving goed te regelen. Die moeten niet zomaar hun reisrecht verliezen. Maar het nadeel is dat oud-studenten pas na een maand te horen krijgen dat ze niet meer hadden mogen reizen.
Nog steeds een boete
Dat bezwaar blijft ook gelden als de ov-chipkaart wordt omgezet in een ov-pas, schrijft Dijkgraaf. Wel kunnen ov-bedrijven een pas dan meteen zelf blokkeren. Ook kunnen studenten dat makkelijker zelf doen; ze hoeven dan niet meer naar een kaartautomaat. Maar wie zijn ov-pas niet binnen die dertig dagen afmeldt kan nog steeds een boete krijgen.
Minister Dijkgraaf wil met studenten in overleg over de voor-en nadelen van de dertig-dagentermijn. Hij schrijft dat de nieuwe ov-pas voor studenten medio 2025 wordt ingevoerd. Eerder was de verwachting dat dit eind 2023 zou gebeuren.