Universiteiten zagen de belangstelling voor kleine letterenstudies als Spaans en Keltisch wederom dalen. Een nieuwe klap voor opleidingen die het toch al moeilijk hebben.
Nog maar 586 studenten begonnen afgelopen september aan bacheloropleidingen als Japans, Italiaans, Nieuw Grieks of Romaanse talen. Dat is twaalf procent minder dan een jaar eerder, toen het er 663 waren.
Lakmoesproef
De kleine talenstudies liggen gevoelig. Voor sommigen zijn ze een lakmoesproef voor de integriteit van universiteitsbestuurders: durven ze kleine vakgebieden overeind te houden of zwichten ze voor de druk van de lage studentenaantallen?
Maar bestuurders zien het anders. Ze willen niet werkeloos toekijken terwijl deze opleidingen afbrokkelen. In Utrecht en Groningen werden studies samengevoegd of opgeheven, ondanks protesten. Aan de Universiteit van Amsterdam ontstond dit najaar veel opschudding toen het bestuur de faculteit geesteswetenschappen onder handen wilde nemen: mede daarom houden actievoerders nu faculteitsgebouw het Bungehuis bezet.
Complexe materie
“Dit is heel complexe materie”, vindt hoogleraar Frits van Oostrom van het Regieorgaan geesteswetenschappen, waar ook de talenstudies toe behoren. Er moet een ‘nationaal plan’ komen, onderstreepte hij afgelopen januari in gesprek met het ministerie van Onderwijs, universiteitenvereniging VSNU en de decanen van de letterenfaculteiten. “Enige blauwdruk daarvoor hebben (ook) wij niet direct in voorraad, vooralsnog – wel staat de noodzaak van een herijkt kader voor ons buiten kijf.”
© HOP. Bron: DUO. Instroom in bachelor kleine talenstudies en aanverwante opleidingen.
Vorig studiejaar beleefden de kleine letterenstudies een opleving, toen er opeens meer jongeren naar de universiteit kwamen. Ze dachten dat de basisbeurs snel zou verdwijnen en gingen na hun eindexamen meteen studeren in plaats van reizen of werken. Maar afgezien van deze piek verliezen de kleine letteren al jaren terrein.
Chinees en Japans
In Groningen zijn kleine talen samengebracht in de bachelor Europese talen en culturen. De ingreep lijkt nog niet zoveel effect te hebben. Die trok vorig jaar 91 nieuwe studenten, nu 71.
Van de talenopleidingen doen Duits, Frans en klassieke talen het nog redelijk, net als Chinees en Japans. Die trekken allemaal meer dan vijftig studenten.
Zelfs Engels en Nederlands, die we hier niet tot de kleine talen rekenen, staan onder druk. Terwijl er door de jaren heen steeds meer studenten naar de universiteit komen, trekt Engels ongeveer evenveel studenten als vier jaar geleden: zo’n 450. Nederlands is zelfs gezakt van meer dan driehonderd eerstejaars in 2010 naar nipt tweehonderd nu.
Toekomstbestendig
Over letteren (en geesteswetenschappen) zijn in het verleden regelmatig Kamervragen gesteld. In december antwoordde de minister dat ze met alle betrokkenen gesprekken voert “gericht op een toekomstbestendige aanpak van de talenopleidingen in de geesteswetenschappen en specifiek de positie van de unieke opleidingen daarbinnen”.
Er zouden afspraken moeten worden gemaakt over talenopleidingen die hoe dan ook in Nederland aangeboden zouden moeten worden, aldus de minister. Ook wil ze ‘procesafspraken’ maken over het stopzetten van ‘unieke’ opleidingen, die slechts aan één universiteit worden aangeboden en die door het stopzetten helemaal zouden verdwijnen.
Michel ter Hark, decaan geesteswetenschappen aan de VU, zei vorig jaar tegen Advalvas dat hij het niet erg vindt als de kleine talen uit Amsterdam verdwijnen. “Geen enkele universiteit geeft graag iets op, maar zolang je een taal nog ergens kunt studeren, is er geen nood.”
|
opleiding |
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
|
B Afrikaanse talen en culturen |
5 |
4 |
4 |
4 |
4 |
|
B Arabische Taal en Cultuur |
16 |
8 |
7 |
9 |
8 |
|
B Chinastudies |
46 |
53 |
48 |
57 |
58 |
|
B Duitse Taal en Cultuur |
60 |
54 |
64 |
50 |
52 |
|
B Egyptische Taal en Cultuur |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
B Europese Talen en Culturen |
0 |
0 |
0 |
91 |
71 |
|
B Finoegrische Talen en Culturen |
4 |
5 |
0 |
0 |
0 |
|
B Franse Taal en Cultuur |
65 |
52 |
44 |
49 |
51 |
|
B Griekse en Latijnse Taal en Cultuur |
50 |
66 |
53 |
78 |
51 |
|
B Hebreeuwse en Joodse Studies |
7 |
1 |
4 |
2 |
0 |
|
B Hebreeuwse Taal en Cultuur |
5 |
1 |
3 |
2 |
3 |
|
B Islam en Arabisch |
8 |
6 |
8 |
6 |
4 |
|
B Italiaanse Taal en Cultuur |
29 |
24 |
20 |
22 |
25 |
|
B Japanstudies |
86 |
74 |
68 |
62 |
59 |
|
B Keltische Talen en Cultuur |
9 |
7 |
6 |
9 |
4 |
|
B Koreastudies |
11 |
13 |
13 |
34 |
31 |
|
B Latijns-Amerikastudies |
26 |
25 |
25 |
28 |
26 |
|
B Latijnse Taal en Cultuur |
1 |
1 |
2 |
2 |
3 |
|
B Nieuwgriekse Taal en Cultuur |
2 |
1 |
1 |
5 |
1 |
|
B Oude Culturen van de Mediterrane Wereld |
12 |
15 |
24 |
11 |
7 |
|
B Oudheidkunde |
15 |
9 |
18 |
6 |
5 |
|
B Portugese Taal en Cultuur |
8 |
3 |
3 |
0 |
0 |
|
B Roemeense Taal en Cultuur |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
B Romaanse Talen en Culturen |
71 |
53 |
68 |
38 |
32 |
|
B Ruslandkunde |
5 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
B Russische Studies |
0 |
13 |
15 |
10 |
17 |
|
B Scandinavische Talen en Culturen |
21 |
20 |
19 |
18 |
13 |
|
B Slavische Talen en Culturen |
28 |
22 |
10 |
14 |
5 |
|
B Spaanse Taal en Cultuur |
64 |
51 |
49 |
41 |
40 |
|
B Talen en Culturen van het Midden-Oosten |
3 |
6 |
0 |
0 |
0 |
|
B Talen en Culturen van Indonesie |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
B Vergelijkende Indo-Europese Taalwetenschap |
6 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
B Zuid- en Zuidoost-Aziestudies |
9 |
15 |
7 |
15 |
16 |
|
675 |
602 |
583 |
663 |
586 |