De nieuwe gedragscode voor wetenschappers zou meer moeten zeggen over het vermelden van auteurs bij artikelen. Dat valt op te maken uit het jaarverslag van de gezaghebbende integriteitsrechtbank LOWI.
Een echte rechtbank is het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (LOWI) niet, maar mensen met klachten over wetenschappelijk wangedrag kunnen – als ze bot vangen bij de onderzoeksinstelling zelf – naar dit landelijke instituut stappen.
Afgelopen jaar ging een van de klachten over het auteursrecht. Een voormalige masterstudent had een experiment bedacht en uitgevoerd, waarop later een wetenschappelijk artikel is gebaseerd. Hij zou een van de coauteurs moeten zijn, vond de oud-student.
Auteur zonder schrijven
En jawel, dat vindt het LOWI ook. Hoewel hij geen letter van het artikel heeft geschreven, is zijn bijdrage toch zo belangrijk dat hij als auteur vermeld had moeten worden. Een ‘acknowledgement’, dat als compromis was aangeboden, is niet voldoende.
En dat is interessant. Om de auteur van een artikel te zijn, moet een wetenschapper een ‘wezenlijke, wetenschappelijke bijdrage’ hebben geleverd. Hij hoeft zich niet per se te bemoeien met de tekst zelf.
Wezenlijke bijdrage
In de huidige gedragscode voor wetenschappers, die binnenkort wordt vervangen, staat maar weinig over het auteursrecht. Er staat alleen: “Auteurschap wordt erkend. In het vakgebied gebruikelijke regels worden daarbij nageleefd.”
De voorgestelde nieuwe code, waar wetenschappers afgelopen maand hun mening over konden geven, is explicieter. “Doe recht aan een ieder die aan het onderzoek en het verkrijgen van de data heeft bijgedragen”, staat erin. “Sta voor een eerlijke toedeling van auteurschap; alle auteurs moeten een wezenlijke intellectuele of wetenschappelijke bijdrage hebben geleverd. Volg hierbij de binnen de discipline geldende normen.”
Ook concept telt
Maar het kan beter, vindt het LOWI. Voorzitter Roel Fernhout wijst in zijn voorwoord op codes van de Europese vereniging van wetenschappelijke academies ALLEA (“uitgebreider”) en de Australische gedragscode (“fraai”). In de Australische code staat bijvoorbeeld dat auteurs ook verantwoordelijk kunnen zijn voor “conception and design of the project”. Dat was bij deze masterstudent het geval.
De definitieve tekst van de nieuwe Nederlandse gedragscode is nog niet bekend. Die zal in de komende maanden naar buiten komen.