Gaan de kwaliteitsafspraken tot beter onderwijs leiden? Voor de ene onderwijsinstelling wordt dat in 2023 al duidelijk, zegt onderwijskeurmeester Anne Flierman, voor de andere pas drie jaar later.
Jazeker, de overheid staat aan de zijlijn bij de kwaliteitsafspraken die studenten, medewerkers en bestuurders maken over de verbetering van het onderwijs aan universiteiten en hogescholen.
Maar enig toezicht komt er toch. De Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie gaat een oogje in het zeil houden. Voor de ene onderwijsinstelling komt het eindoordeel over de kwaliteitsafspraken drie jaar eerder dan voor de andere, zegt NVAO-voorzitter Anne Flierman.
De afspraken moeten nog gemaakt worden. Hoe weten we eigenlijk dat ze goed te controleren zijn?
“De tijd moet het leren, maar de onderhandelaars hebben met elkaar hun uiterste best gedaan om het systeem werkbaar te maken. Onze rol is om onafhankelijk de plannen voor de besteding van de studievoorschotmiddelen te beoordelen, maar ook de realisatie ervan. Hoe leiden ze tot kwaliteitsverbetering? Die verbetering is aan studenten beloofd, dus die moet er wel komen.”
Gaat dit tot nieuwe procedures en administratieve rompslomp leiden? Dat was een van de kritiekpunten op de prestatieafspraken waar het hoger onderwijs vanaf 2012 mee te maken had.
“Nee, we willen geen extra procedure. Wij kunnen deze opdracht inbedden in procedures die we toch al hebben lopen voor de Instellingstoets Kwaliteitszorg, de ITK. Het gaat dus anders dan bij de reviewcommissie van de prestatieafspraken. Ik herinner me dat ook wel uit mijn tijd als collegevoorzitter bij de Universiteit Twente: eerst kwamen de prestatieafspraken, daarna hadden we de ITK. Dat schuiven we nu ineen. Er komt een aparte trail in die ITK voor de kwaliteitsafspraken.”
Maar sommige instellingen doen zo’n ITK helemaal niet en anderen hebben hem nog maar net doorlopen en zouden hem pas over een jaar of vijf weer krijgen.
“Een aantal kleinere hbo-instellingen doet er inderdaad niet aan mee. Zij krijgen daarom een eigen procedure voor de kwaliteitsafspraken. Voor de onderwijsinstellingen die onlangs een ITK hebben gehad, maken we een lichte versie, die aansluit bij de eerdere beoordeling voor de ITK.”
Dan loopt de timing nogal uiteen.
“Er zit een verschil in de timing, maar de procedures zijn in principe hetzelfde. Vanaf eind 2018 tot april 2020 gaan we de plannen van 56 instellingen beoordelen. De evaluaties vinden tussen 2023 en 2026 plaats. Dus komt de eindbeoordeling van de kwaliteitsafspraken niet voor alle onderwijsinstellingen op hetzelfde moment.”
Wat gaat de NVAO nu precies controleren?
“Wij toetsen of er voldoende draagvlak is, of de plannen realistisch en haalbaar zijn, of ze in het beleid van de onderwijsinstelling passen en of er tussentijdse bijsturing mogelijk is.”
En als het onverhoopt niet lukt om de eigen doelen te behalen?
“Dat is denkbaar. Maar daarvoor moeten er dus mechanismen voor bijsturing zijn. Als die doelen niet gehaald worden, ontdekt de instelling dat dan zelf? Past ze dan op tijd de koers aan? Wederom in goed overleg met alle betrokkenen. Het systeem is niet rigide.”
Hoe openbaar worden die beoordelingen?
“Alles gebeurt transparant. Er is een rapport van de visitatiecommissie, een advies van de NVAO en een besluit van de minister. Dat is allemaal openbaar.”
Wat gaat de controle eigenlijk kosten?
“Het is natuurlijk een extra taak voor ons. Wij moeten bij 56 instellingen op bezoek met een panel van vier of vijf deskundigen. Er wordt nog gesleuteld aan de begroting. Die hangt af van een paar nadere keuzes: hoe intensief zijn die bezoeken bijvoorbeeld?”