Minister Van Engelshoven is niet bang dat het Nederlandse hoger onderwijs gepusht wordt om de Europese gedachte uit te dragen. Opleidingen Europese studies varen hun eigen koers, stelt ze, ook als ze extra geld krijgen van de EU.
De SP stelde afgelopen zomer Kamervragen naar aanleiding van een scriptie van Kirsten Derksen, stagiair bij de Tweede Kamerfractie van de partij. Derksen vond haar hbo-opleiding Europese studies opvallend pro-Europees en onderzocht of ‘Brussel’ daar iets te mee te maken had.
Haar conclusie? Via subsidies en fondsen heeft de Europese Commissie een behoorlijke vinger in de pap. Ze noemt bijvoorbeeld het Jean Monnet-programma, onderdeel van het subsidieprogramma Erasmus+, dat met onderwijsprogramma’s en leerstoelen de kennis over de Europese integratie bevordert. Om voor subsidie in aanmerking te komen zouden eisen gelden als ‘bevordering van een actief Europees burgerschap’ en ‘stimulering van de Europese integratie’. Het programma wil bovendien bijdragen aan de ‘europeanisering’ van studies.
Perverse prikkel
Is dat niet inhoudelijk sturend en daarmee een perverse prikkel, vroeg SP-Kamerlid Renske Leijten aan de minister. Van Engelshoven vindt van niet. Ze heeft geen aanwijzingen – “noch vanuit de NVAO, noch vanuit de Inspectie voor Onderwijs” – dat er iets mis is bij Europese Studies of dat de vrijheid van onderwijs en onderzoek in het geding zou zijn.
‘Europeanisering’ kan volgens haar als onderdeel van internationalisering worden gezien, waarbij de focus ligt op het opdoen van kennis over de uitdagingen waar Europa mee te maken heeft. “Ik vind het van belang dat burgers die straks hun werk in een internationale en Europese context verrichten daar goed voor toegerust zijn. Professionals uit verschillende domeinen hebben kennis nodig van EU-processen en -regels en dienen daar ook kritisch en onafhankelijk op te kunnen reflecteren.”
Protocollen
Maar is het niet lastig om kritisch over de eigen geldschieter te rapporteren? Daar hebben we duidelijke protocollen en integriteitsregels voor, antwoordt Van Engelshoven. “Ik heb geen aanwijzing dat daarbij geen ruimte zou zijn voor een kritisch geluid over de EU of richting de Europese Unie, of dat bovengenoemde protocollen en integriteitsregels niet gerespecteerd zouden worden.”