De medezeggenschap vindt het nieuwe concept instellingsplan van de VU ambitieus, maar ze is zelf nog veel ambitieuzer.
Als VU-bestuurder heb je het toch ook niet makkelijk. Presenteer je een nieuw instellingsplan, zeg maar de strategie van de VU voor de komende vijf jaar, tjokvol voornemens voor meer diversiteit, duurzaamheid en onderwijs op maat en zo, want dat is wat iedereen wil, nietwaar, vindt de medezeggenschap het weer te ambitieus.
Dat hadden medezeggenschapsleden aan het college van bestuur gemaild, dat het een “ambitieus” plan was, dat er “teveel instaat”, zei bestuursvoorzitter Mirjam van Praag gisteren tijdens een vergadering van het college met de ondernemingsraad (OR) en de universitaire studentenraad (USR).
En inderdaad, toen het voornemen ter sprake kwam om wetenschappers op een andere manier te gaan waarderen, en dat daarbij niet alleen zal worden gekeken naar het aantal publicaties en citaties, maar ook naar de maatschappelijke impact van hun werk en hun leiderschapskwaliteiten, kwam OR-lid Dimitris Pavlopoulos in het geweer.
Hij mopperde over al die nieuwe criteria waaraan medewerkers moeten voldoen, terwijl ze nu al zuchten onder een zware werkdruk. “Dan krijgen weer nieuwe lijsten met tikjes”, zei hij. “Lijsten met tikjes”, zei hij nog een keer, “en dan moeten we ook nog ondernemend zijn.”
Een van de eersten
Maar Van Praag liet haar enthousiasme niet temperen. Die nieuwe criteria zijn afgestemd met alle universiteiten binnen het Europese samenwerkingsverband Aurora, zei ze. Gisteren werd bekend dat ook de Nederlandse universiteitenkoepel VSNU volgend jaar een landelijk raamwerk voor het nieuwe erkennen en waarderen zal presenteren. “Wij willen als VU graag een van de eersten zijn”, aldus Van Praag.
Het is ook niet zo dat één wetenschapper moet uitblinken in én publiceren én onderwijs én impact én leiderschap. Het gaat om teams van wetenschappers die een goede mix moeten hebben van al die eigenschappen. En het afvinken van lijsten wordt volgens Van Praag juist minder door die benadering. “Daar is een cultuurverandering voor nodig, en dat kost altijd tijd”, aldus de voorzitter.
Wat dat ondernemen betreft, dat zat ook niet iedereen lekker. Maar daarbij gaat het niet alleen om commercieel ondernemerschap, legde Van Praag uit. “Van buiten, vanuit de politiek en de maatschappij, is er steeds meer druk om naar buiten te treden, om de maatschappelijke relevantie van je werk te laten zien. Dat is leuk en goed”, zei ze opgewekt. Met “ondernemend” wordt een zekere lenigheid en wendbaarheid bedoeld, “omdat we niet altijd weten welke ontwikkelingen er op ons af gaan komen.”
“Ondernemend is het buiten binnenhalen”, aldus Van Praag. “En als ik zeg dat we ondernemend moeten zijn, bedoel ik niet ‘moeten’ in de zin van ‘wij moeten’, maar ‘wij moeten dat willen’.’”
“Sorry dat ik zo enthousiast word”, zei ze toen.
Speerpunten
In het instellingsplan, dat nog een concept is waar de ondernemingsraad en de universitaire studentenraad hun zegje over mogen doen, staan drie speerpunten voor de komende jaren: ‘Duurzaam’, ‘ondernemend’ en ‘divers’. Maar hier leken OR en USR weer te vinden dat de VU niet ambitieus genóég is. “Zovéél universiteiten zeggen dat ze divers zijn”, aldus OR-lid Johan Wempe. “Ik heb hetzelfde als Johan, maar dan met duurzaamheid”, zei Nadia Ait Hammou van de USR.
Waarop het nieuwste collegelid Marcel Nollen begeesterd begon te vertellen over de duurzaamheidsplannen van de VU. “Ik ben het er niet mee eens dat dat overal gebeurt”, zei hij. “Ik heb juist voor de VU gekozen vanwege haar duurzame waarden.” Waarna een lofzang volgde op energieneutrale nieuwbouw op de VU-campus maar ook op het onderzoek dat gericht is op duurzaamheid, bijvoorbeeld als het gaat om duurzaam ondernemen en de bètafaculteit, waar hard gewerkt wordt aan een duurzame wereld.
Maar dat kan altijd beter, vindt Pavlopoulos, die voorstelde dat de VU iemand benoemt die klimaatontkenning op de campus gaat bestrijden. Volgens Pavlopoulos zijn er VU-studenten die aan klimaatontkenning doen en dus “de werkelijkheid ontkennen.”
Buitenlandse studenten
Kritiek was er ook op de studentenwerving van de VU. Deze universiteit telt op dit moment 6979 bachelors (van de in totaal 26.500 studenten) van wie 17 procent van buiten de EU komt. Dat vindt de VU weinig (alle andere universiteiten hebben er meer) en daar wil ze met “gerichte werving” wat aan doen. De USR lijkt te denken dat de VU wordt gedreven door geldzucht maar “dat klopt voor geen meter”, aldus VU-rector Vinod Subramaniam. Niet-EU-studenten moeten weliswaar duizend euro collegegeld meer betalen dan de rest, maar dat is omdat ze meer kosten vanwege de bureaucratische rompslomp. Meer buitenlandse studenten dragen bij aan de internationale allure die de VU ambieert, en aan een betere “afspiegeling” van de populatie in Amsterdam.
Mooi, vindt Ait Hammou, maar zorg er dan voor dat die buitenlandse studenten goed worden opgevangen. Volgens haar kampt 30 procent van de niet-EU-studenten met psychische problemen. “Ze kunnen niet altijd op een veilige manier student zijn.” Dat punt beloofde het college “mee te nemen”.
Schiphol eruit
En zo werd de vraag van Van Praag wat er volgens de medezeggenschap dan uit het te ambitieuze instellingsplan moet, beantwoord met opdrachten voor nóg meer ambitie en toevoegingen. Er moet nog een alinea in over de verlaging van de werkdruk, die in het conceptplan alleen drie keer zijdelings ter sprake komt; naast alle soorten diversiteit mist volgens Ait Hammou nog de “academische diversiteit”; er ontbrak nog iets over vegetarisch/veganistisch eten en waar was het implementatieplan van het college? Want je kunt mooie plannen maken, maar hoe ga je ze verwezenlijken?
OR-lid Katinka Quintelier had een suggestie voor een dingetje dat volgens haar uit het plan moet: een verwijzing naar luchthaven Schiphol als verbinding met de rest van de wereld. Daar moet volgens haar de trein voor in de plaats komen.
Al met al vond Van Praag dat ze goede feedback had gekregen van de medezeggenschap. “Energieke, goede ideeën”. “En ik kan me voorstellen als jullie zeggen ‘kan het een onsje minder’, maar ik denk oprecht dat we veel moeten doen in een veranderende omgeving. We moeten efficiënter werken, de VU moet meer smoel krijgen, er is ontzettend veel werk te doen om de VU in de toekomst sterker te krijgen.”
Hoogtepunten uit het concept-instellingsplan
– De VU staat voor ‘vrijheid om te zijn wie je bent’, staat in het eerste hoofdstuk van het concept Instellingsplan voor 2020-2025. ‘vrijheid om je persoonlijk en intellectueel te ontwikkelen, in de richting die bij je past’. Maar die vrijheid is niet onvoorwaardelijk: ‘ze brengt ook verantwoordelijkheid met zich mee. De VU moet daarom een universiteit zijn die midden in de maatschappij staat. ‘Onderzoek moet zijn betekenis bewijzen en impact hebben’. Er zijn drie speerpunten geformuleerd: ‘Duurzaam’, ‘ondernemend’ en ‘divers’.
– Diversiteit is volgens collegevoorzitter Mirjam van Praag “een parel die we nog niet voldoende hebben gepoetst”. Vijf jaar geleden was de houding van de VU volgens haar dat diversiteit er moet gedijen. “Nu willen we de waarde ervan laten bijdragen aan de kwaliteit van de VU.”
– Qua duurzaamheid ziet het college zichzelf als rolmodel voor de VU. Zo wordt het instellingsplan niet op papier gedrukt, maar alleen online verspreid. En de maaltijden van het college zijn al een tijd vegetarisch, onthulde Van Praag.
– De profileringsthema’s, de vier hoofdlijnen waarlangs de VU haar onderzoek, onderzoek en valorisatie wil inrichten, zijn onveranderd: Human Health & Life Sciences, Governance for Society, Science for Sustainability en Connected World.
– Onderwijs: de VU wil nog steeds maatschapperlijke geëngageerde academici opleiden, met onderwijs op maat door bijvoorbeeld ‘unbundling’, waarbij het mogelijk wordt om je eigen pakket samen te stellen uit verschillende onderwijsmodules.
– Onderzoek: een nieuwe en bredere wijze van erkennen en waarderen.
– Valorisatie: ondernemerschap en een ondernemende houding.