En voor het eerst sinds 2020 was de uitreiking weer met publiek in een grote zaal. De Nederlandse bioloog Kees Moeliker, winnaar in 2003 vanwege zijn studie naar homoseksuele necrofilie bij eenden, opende de ceremonie aan de Amerikaanse universiteit MIT.
Munten en wormen
Dit jaar viel Nederland twee keer in de prijzen, onder meer voor een experiment waarin maar liefst 350.757 keer een muntje is opgegooid: werd het kop of munt? Dat gebeurde niet mechanisch, maar met de hand. Onderzoekers van de Universiteit van Amsterdam konden een vermoeden bevestigen: in bijna 51 procent van de gevallen landt het muntje op de kant die boven lag (kop of munt). Je zou 50 procent verwachten als het helemaal willekeurig is.
De andere Nederlandse bijdrage (eveneens van de UvA) gaat over dronken en nuchtere wormen als model voor het ‘gedrag’ van actieve polymeren. De lengte blijkt minder uit te maken dan de activiteit, is een van de uitkomsten.
Er werd nog meer grappig onderzoek in het zonnetje gezet. Een studie van de beroemde gedragswetenschapper B.F. Skinner uit 1960 won de ‘Vredesprijs’. De vraag: is het haalbaar om levende duiven raketten te laten besturen? De eerste woorden van het artikel: “This is the history of a crackpot idea…” Zijn dochter nam de prijs in ontvangst.
Ook wonderlijk: draaikolken draaien op het noordelijk en zuidelijk halfrond de andere kant op en zoiets lijkt ook een beetje te gelden voor de kruin in je haar. Dat hebben onderzoekers in Frankrijk en Chili samen uitgezocht.
Placebo’s met pijn
En nepmedicijnen (placebo’s) blijken effectiever als ze pijn doen. Dat staat in een artikel over de positieve invloed van sommige bijwerkingen. Proefpersonen zouden enige pijn ervaren om een nieuwe vorm van pijnstilling te testen, werd hun verteld. Sommigen kregen een neusspray met bijwerking (het brandde een beetje in de neus), anderen kregen een spray zonder bijwerking. Die eerste spray werkte beter.
Ander bekroond onderzoek gaat bijvoorbeeld over planten die plastic planten in hun buurt imiteren, zoogdieren die door hun anus ademen, het ‘zwemmen’ van een dode forel en de constatering dat de ‘oudste’ mensen ter wereld vaak in regio’s met een slecht bevolkingsregister wonen.
Kat op koe
En als je niets te doen hebt kun je altijd nog een kat op de rug van een koe zetten en een papieren zak laten knallen. Dat is een experiment uit 1941 om te kijken of er dan melk uit de uiers komt.
De winnaars krijgen 10 duizend miljard Zimbabwaanse dollar, oftewel zo’n 40 cent. Het zijn nepbiljetten, alleen al omdat die munteenheid niet meer bestaat.