Het aantal eerstejaars bachelorstudenten aan de VU daalde dit jaar met 13 procent naar 3773, terwijl landelijk de bachelorinstroom ongeveer gelijk bleef. Bij de VU-masters was juist een stijging van 10 procent tot 4637. De VU telt nu 3 procent minder studenten dan vorig jaar, namelijk 22.889.
Voor de daling van het aantal eerstejaars zijn twee redenen aan te voeren, zegt beleidsmedewerker Ad Verkleij. “Voor de grote opleidingen gezondheidswetenschappen en gezondheid & leven is dit jaar een numerus fixus ingevoerd. Dat verklaart ongeveer de helft van de afname van het aantal eerstejaars, namelijk zo’n driehonderd studenten. De andere reden is dat er landelijk een verschuiving is naar de technische opleidingen in vooral Wageningen, Delft en Eindhoven. Die groeien zo’n tien procent.”
Techniek is in
Sommige mensen zeggen dat er een Amsterdams effect is door de onrust aan beide universiteiten. Ook de instroom bij de UvA daalt namelijk fors. Maar in die theorie gelooft Verkeij niet. “Je kunt over allerlei oorzaken speculeren, maar dat doe ik niet. Ik kijk naar de cijfers. Die laten een groei zien bij de techniekopleidingen. En die zijn er niet in Amsterdam. Dat zie je ook in het vwo. Meer scholieren kiezen voor een natuur-en-techniekprofiel. Daar is jaren campagne voor gevoerd. Als er een Amsterdams effect zou bestaan, zouden bijvoorbeeld de universiteiten van Leiden en Utrecht daarvan profiteren, maar dat is niet zo.”
Klap voor FALW
De faculteit Aard- en Levenswetenschappen wordt in ieder geval hard getroffen door de dalende instroom in de bachelor. Het aantal eerstejaars daalde met 39 procent naar 496. Ook Sociale Wetenschappen (-16 %), Economie (-14 %) en Geesteswetenschappen (-7 %) zijn minder in trek.
Opsteker is dat het Amsterdam University College met 12 % groeit naar 120 eerstejaars. Dat is een landelijke trend. De brede bachelors zoals liberal arts en sciences stijgen overal.
Gezien de landelijke cijfers lijkt er geen groot effect te zijn van de invoering van het leenstelsel. Het totale aantal universitaire studenten steeg zelfs licht naar 257 duizend. Bij het hbo is wel een daling te zien.
Ook zijn er nog geen effecten te merken van een afname van het aantal kinderen. Dat verwacht Verkleij de komende jaren nog niet. “Die daling is wel voorspeld maar zeker in de Randstad niet merkbaar. Die krimp ontstaat eerst in de buitengebieden, zoals Oost-Groningen en de oude mijnstreek in Limburg.”
Meer masterstudenten
De master-instroom is juist toegenomen. Uitschieters zijn Rechten (plus 42 %) Sociale Wetenschappen (plus 29 %) en Geneeskunde (plus 28 %).
Die stijging compenseert niet volledig het verlies van nieuwe bachelors. Het netto verlies is bijna vierhonderd studenten. Dat is jammer, want dat gaat de VU geld kosten. Tegelijk past het wel in het beleid. Het aantal studenten aan de VU is namelijk ongelofelijk snel en hard gestegen. De vijftienduizendste student werd in september 2002 feestelijk binnengehaald. De groei ging hard, tot het hoogtepunt in 2011 van 24.992. De groei zorgde voor problemen en het bestuur wilde inzetten op stabiliseren van het aantal studenten en verhogen van de kwaliteit van de instroom in plaats van verdere groei. Sindsdien is het aantal ingeschreven studenten dalende naar 23.683 in 2014 en 22.889 nu. Verkleij maakt er een kanttekening bij. “Je moet goed kijken waarom het totaal aantal ingeschreven studenten daalt. Het aantal ingeschrevenen is het resultaat van instroom maal verblijftijd. Als studenten sneller afstuderen daalt de verblijftijd. Dus minder inschrijvingen. En dat willen we ook. Wat telt is de bachelor-instroom, het aantal masterstudenten en de gemiddelde studieduur.”
Dat gaat geld kosten
Wat de financiële gevolgen van de dalende instroom zijn, is nu nog moeilijk te zeggen. Het effect laat zich pas over twee jaar uitbetalen. Maar voor 2016 krijgt de VU wel minder geld van het Rijk wegens afnemend marktaandeel twee jaar geleden. “Dat ging om tienden van procenten, maar kost ons al snel een paar miljoen euro’s omdat het Rijk ook minder geld per student geeft. Dan is het dus min plus min”, aldus Verkleij.