De VU gaat weer nieuw onderzoek laten doen naar aanleiding van de zaak Peter Nijkamp. Deze keer worden niet de artikelen van Nijkamp en zijn co-auteur Karima Kourtit tegen het licht gehouden, maar wordt er gekeken naar wat er gebruikelijk is onder economen qua hergebruik van eigen teksten.
De VU doet dit op advies van het Landelijk Orgaan Wetenschappelijke Integriteit (Lowi). Die kraakt andermaal een paar kritische noten over de manier waarop de VU met Nijkamp is omgegaan, maar de VU ziet er verder geen aanleiding in haar standpunt ‘over Nijkamps wijze van hergebruik van eerder gepubliceerd eigen werk te herzien’.
Twijfelachtige onderzoekspraktijken
Het draait om een rapport van de commissie Zwemmer, die in opdracht van de VU een aantal van een van Nijkamps artikelen door de digitale scan haalde en constateerde dat de ruimtelijk econoom zichzelf wel erg vaak citeerde zonder dat behoorlijk te vermelden.
‘Questionable research practice’, vond Zwemmer, ‘twijfelachtige onderzoekspraktijken’, maar het VU-bestuur nam afstand van dat harde oordeel.
Nijkamp, zeer ontstemd over de gang van zaken, vroeg het Lowi zich over het rapport van Zwemmer en het oordeel erover van de VU te buigen.
Wachten met publiceren
Het Lowi geeft de VU nu echter op veel punten gelijk. Zo is er volgens het orgaan niks mis mee dat de VU uit eigen beweging onderzoek liet doen naar het hergebruik van teksten door Nijkamp, nadat ze al eerder naar aanleiding van een anonieme klacht had onderzocht of Nijkamp zich schuldig had gemaakt aan plagiaat. Ook andere bezwaren van Nijkamp, zoals de vermeende overschrijding van een termijn en dat hem niet voldoende gelegenheid was gegeven op Zwemmer te reageren, wijst het Lowi af.
Wel had de VU moeten wachten met het publiceren van het rapport plus haar oordeel, totdat het Lowi zich over de klacht van Nijkamp had uitgesproken. Het integriteitsorgaan wijst erop dat de VU Nijkamp nota bene zelf heeft gewezen op de mogelijkheid om naar het Lowi te stappen. Ook is er in het advies begrip voor Nijkamps klacht dat in de commissie Zwemmer geen mensen zaten die verstand hadden van zijn vak, de ruimtelijke economie.
Hergebruik eigen teksten
Het grootste deel van het Lowi-advies gaat over Nijkamps bezwaar dat hij in 1995, de datum van de oudste artikelen die door Zwemmer zijn gescand, nog niet kon weten dat hergebruik van zijn eigen teksten zonder behoorlijke bronvermelding niet geoorloofd was, aangezien universiteitenkoepel VSNU daarover pas anderhalf jaar geleden een regel heeft opgenomen in haar gedragscode voor wetenschappers.
Uit de discussie die daar in de jaren negentig over werd gevoerd blijkt dat niet iedereen er, zoals Zwemmer suggereert, unaniem over eens was dat hergebruik altijd een onwenselijke praktijk was.
“De VU gaat daarom onderzoeken hoe dat binnen de economie zit”, zegt woordvoerder Aukje Schep van het college van bestuur. “Hoe dat onderzoek vorm krijgt, weten we nog niet, maar er zal worden gekeken naar wat er gebruikelijk is en was onder economische wetenschappers.”
Het college van bestuur neemt nog speciaal de gelegenheid te baat om haar treurnis uit te spreken over de manier waarop Nijkamps beschermeling Karima Kourtit, onterecht beschuldigd van onder meer datamanipulatie, door de media is behandeld. ‘De VU is van oordeel dat het karakter van de uitlatingen van derden in de media niet altijd in verhouding stond tot de feiten’, aldus het college.