Afgevaardigden van de Royal University of Bhutan (RUB), het land van het Gross National Happiness, brachten een bezoek aan de VU. Voor VU-voorzitter Jaap Winter is het een uitgelezen kans om zijn gross academic values uit te leggen. Met de Bhutanezen bediscussieert hij hoe persoonlijke en maatschappelijke ontwikkelingen een grotere rol kunnen spelen binnen een universiteit.
Boeddhistische inspiratie
De toekomst van de VU ligt in Bhutan, met dank aan Jaap Winter. De samenwerking tussen het Centrum voor Internationale Samenwerking van de VU en de Royal University of Bhutan loopt al sinds 2008, maar de bal begint pas echt te rollen als Winter afgelopen zomer voor zijn eigen plezier afreist naar het Aziatische koninkrijk. Daar stuit Winter, gepokt en gemazeld in corporate governance, op de boeddhistische interpretatie van maatschappelijk verantwoord leven: het Gross National Happiness, bruto nationaal geluk. Terug in Nederland wacht de openingsrede van het nieuwe academische jaar. Winter legt er zijn nieuwgevonden inspiratie op tafel: een academische invulling van bruto nationaal geluk, de gross academic values, als antwoord op de universiteit die geleid wordt op basis van cijfers en output. Maar hoe vertaal je een holistische benadering van de kwaliteit van het leven naar universitair beleid?
Iedereen mag meedenken
Om hier duidelijkheid in te scheppen stelde Winter na zijn openingsrede een taakgroep in, met studentenvertegenwoordigers, docenten en andere medewerkers. Zij moeten de gross academic values eerst maar eens definiëren en voorzien van parameters. Voor de volgende openingsrede moeten die er liggen. In de tussentijd nodigt Winter iedereen uit om mee te denken over het idee. Zo ook de Bhutanezen. Met Dorji Thinley, decaan van de School of Education, en Pema Chophel, medewerker van de HR-afdeling van de universiteit van Bhutan, filosofeert Winter over de uitgangspunten en praktische toepassing.
Gedeelde waarden zoeken
Een van de manieren waarop ze het in Bhutan doen is met een niet-verplicht vak over universele menselijke waarden. Thinley: ‘Het doel is om studenten te helpen begrijpen wat interdependentie is, de onderlinge afhankelijkheid en samenhang, met de maatschappij, natuur, met andere mensen.’ Winter herkent in dit vak elementen van Academische Vaardigheden; deze introductie in de wereld van de wetenschap zou kunnen worden verrijkt met wat meer existentiële vraagstukken. ‘Laat mensen de maatschappelijke relevantie van hun studie en van henzelf bediscussiëren, persoonlijke ervaringen delen en ontdekken wat de gedeelde menselijke waarde tussen de studenten is. We zullen niemand forceren om dat te doen, maar het aanraden en zeggen dat het relevant is. En als je wilt is er meer’, aldus Winter.
Geluk moet ook in het missie-statement
De maatschappelijk verantwoorde verdieping is er in eerste instantie voor de geïnteresseerden. Slaat ze aan? Dan worden de plannen uitgebreid. Zo ook in Buthan: ‘De vakken zijn eerst vrijwillig, om het ijs te breken, later worden ze misschien verplicht’, aldus HR-medewerker Chopel. Het is nu nog vooral experimenteren: zo wordt er ook gekeken naar mogelijkheden voor maatschappelijk werk als onderdeel van het curriculum, een idee dat Winter positief ontvangt. Ondertussen doen de Bhutanezen hun best om de uitgangspunten van bruto nationaal geluk ook expliciet onderdeel te maken van het missie-statement van hun universiteit.
Hoe krijg je de rest mee?
En daarmee wordt een ander relevant punt aangestipt. Een universiteit bestaat tenslotte uit meer dan alleen studenten. Als de VU daadwerkelijk terug wil naar haar maatschappelijke basis, of op z’n minst de huidige koers wil veranderen, moet ook de rest van de organisatie zich achter de nieuwe koers scharen. Van docenten tot ondersteunende medewerkers. Hoe ziet Winter dat gebeuren na de recente magere jaren, vol bezuinigingen en protest? ‘Als niemand het wil, gebeurt het ook niet. Het lukt als iedereen in de organisatie het wil. Er is een manier om weg te komen van de dingen die ons frustreren, en laten we experimenteren om dat te bereiken. Dit is een uitnodiging aan faculteiten, diensten en afdelingen om het er zelf over te hebben. Het is een proces van ontdekking, waarbij we willen terugkeren naar de basiswaarden van de universiteit. Dit betekent niet dat we het niet meer over bezuinigingen hebben, maar een duidelijke raamwerk kan daarbij helpen. Bij moeilijke beslissingen kun je dan kiezen op basis van de basiswaarden,’ stelt Winter.
Naar een betere wereld
Een uitbreiding van Academische Vaardigheden, maatschappelijk werk voor studenten, budget toewijzen op basis van de duurzaamheid van een faculteit. De universiteit die bijdraagt aan een betere wereld, daar gaat het om. ‘We hebben onszelf niet genoeg aan onze basiswaarden herinnerd’, vindt Winter, ‘het is niet iets nieuws, het moet alleen vernieuwd.’