Zelfplagiaat bestaat niet, zegt de Koninklijke Nederlandse Academie voor Wetenschappen (KNAW). Ze vindt dat de term beter vermeden kan worden, ‘omdat die ten onrechte de suggestie wekt dat er sprake is van een ernstige schending van de wetenschappelijke integriteit.’
Ook zouden mensen, die niet bekend zijn met de mores in een bepaald vakgebied, eigenlijk hun mond moeten houden, want alleen vakgenoten kunnen beoordelen of er sprake is van discutabel gedrag, zegt de KNAW.
Onzuivere term
Een commissie van de KNAW heeft naar aanleiding van de recente ophef rond econoom Peter Nijkamp ‘het grijze gebied tussen plagiaat en correct hergebruik van teksten, ideeën en onderzoeksresultaten’ onderzocht.
‘Plagiaat is het zich toe-eigenen van gepubliceerd materiaal van een ander, schrijft de commissie. ‘‘Zelfplagiaat’ is daarmee een onzuivere term: wetenschappers kunnen zich immers niet onrechtmatig eigen materiaal toe-eigenen.’
Bronvermelding niet altijd noodzakelijk
‘Hergebruik van eigen teksten is in de wetenschap gebruikelijk, waarbij bronvermelding wenselijk, maar niet altijd noodzakelijk is’, schrijft de commissie.
Om goed te kunnen beoordelen of een onderzoeker ten onrechte niet aan bronvermelding heeft gedaan, is volgens de commissie ‘inhoudelijke kennis van het betreffende vakgebied noodzakelijk, evenals kennis van de op dat specifieke terrein gangbare publicatietradities.’
Terughoudendheid geboden
Omdat er geen regels op dit gebied zijn vastgelegd, vindt de commissie dat er ‘terughoudendheid’ is geboden bij het achteraf beoordelen van reeds verschenen publicaties.
De Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening van universiteitenkoepel VSNU richt zich nu alleen op plagiaat. De KNAW adviseert om bredere richtlijnen in de gedragscode op te nemen, waarbij ook het ‘grijze gebied’ aan de orde komt.