Vele uren heeft de vicedecaan van de faculteit Aard- en Levenswetenschappen Hubertus Irth de afgelopen dagen met de actievoerende studenten in de kerkzaal onderhandeld. Hij is blij dat de bezetting vreedzaam is afgelopen. “Gelukkig hebben we een overeenkomst kunnen sluiten waarin beide partijen zich goed kunnen vinden”, zegt hij.
Heeft u overwogen de kerkzaal te laten ontruimen?
“Nee. Geen moment. Ik wil als vicedecaan van de faculteit absoluut geen politie inzetten tegen mijn eigen studenten. Van begin af aan had ik er vertrouwen in dat we er door overleg samen uit konden komen. En dat is uiteindelijk gelukt. De studenten hebben zich ook verantwoordelijk gedragen en wisten heel goed waarover de discussie gaat. We hadden wel zorgen over hun veiligheid, want ze liepen op het dak op zestien hoog. En we wilden natuurlijk geen ongelukken.’’
Een van de eisen van de actievoerders was dat alle huidige studenten hun opleiding kunnen afronden op de manier zoals die vooraf was beloofd. Was dat niet al veel eerder toegezegd?
‘’Op zekere hoogte wel. Bij verandering van een opleiding bestaat de wettelijke plicht een overgangsregeling te treffen voor de zittende studenten. En dat doen we uiteraard. Maar het gaat natuurlijk over de details van zo’n regeling. Ik zie in dat deze reorganisatie een grote ingreep is. Dan kan ik natuurlijk niet beloven dat het geen enkel gevolg voor het huidige onderwijs zal hebben. Maar het idee is dat we samen met docenten op de faculteit en de collega’s in Utrecht en van de UvA een goede oplossing kunnen vinden en de studenten een hoogwaardig diploma garanderen. Misschien moeten ze dan een paar vakken op het SciencePark of de Uithof volgen. Maar we gaan nu praten over de invulling van de regeling.”
De studenten zeggen ook dat er opleidingen worden opgeheven. Klopt dat?
“Nee, dat is niet de bedoeling. Natuurlijk wordt een deel van de opleidingen geraakt door deze ingreep, maar ze verdwijnen niet, ze veranderen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de master hydrologie. Daarover hebben we op de faculteit lang gesproken. We willen het domein ‘water’ zeker behouden, maar er een nieuwe en bredere invulling aan geven met deskundigheid van andere mensen bij bijvoorbeeld Aardwetenschappen, het Instituut voor Milieuvraagstukken en de Universiteit van Amsterdam.
“Wetenschappelijk gezien zijn al onze afdelingen en opleidingen van een hoog niveau. Daar ligt het niet aan. Maar er moet wel genoeg geld binnenkomen om een goede mix van onderwijs en onderzoek te kunnen financieren. Dus gaan we onze sterkste kanten profileren. Voor deze master was al een task-force gevormd met docenten vanuit de faculteit zelf om ideeën voor de toekomst te ontwikkelen. Die scenario’s zien er hoopvol uit.’’
De actievoerders willen dat het reorganisatieplan wordt ingetrokken. Gaat dat gebeuren?
“Daar kunnen we niet in meegaan, hoe erg het ook is. De faculteit heeft al jaren grote financiële problemen. We moeten 2,5 miljoen euro structureel bezuinigen per jaar. Waarschijnlijk betekent dat dat er per 1 september 37 mensen boventallig worden en dat is heel veel en heel erg.”
“Over de uitwerking van het plan vindt natuurlijk afstemming plaats met het vertegenwoordigend overleg. De ondernemingsraad gaat er een advies over uitbrengen. En die zullen zeker overleggen met de facultaire studentenraad en onderdeelcommissie. Het bestuur zal het advies van de OR in zijn definitieve besluitvorming meenemen.”
Een andere eis is dat het geld op de universiteit voortaan anders wordt verdeeld.
“Het stond al op de universitaire agenda om het huidige verdelingsmodel te evalueren. Het is een goede zaak om de keuzes achter het model en de gevolgen ervan transparant te maken. Ieder model heeft zijn voor- en nadelen. In het huidige model ligt de nadruk op het aantal behaalde studiepunten. Dus werkt het in het voordeel van opleidingen met veel studenten.
“Maar zo florissant staan deze grote opleidingen er nu ook weer niet voor. We hebben bij FALW bijvoorbeeld de opleiding gezondheidswetenschappen met 180 eerstejaars. Eigenlijk zijn daar te weinig docenten, dat geeft ook veel problemen. Met andere woorden, als je het geld anders verdeelt, lijdt een ander pijn. Als kleinere opleidingen met veel contacturen meer geld krijgen, gaat dat misschien ten koste van faculteiten met grote opleidingen. Daar moeten studenten nu soms al college volgen in een bijzaal via een videoscherm. Moeten we daar dan maar de helft van de studenten wegsturen?
“Ik ben zeker voor een open discussie over het verdelingsmodel. Het zou misschien goed zijn als opleidingen en afdelingen over meerdere jaren zekerheid hebben over hun budget. Zeker bij bèta’s moet je vaak grote investeringen doen die zich pas jaren later terugverdienen. Dan werkt het lastig als je budget per jaar enorm kan fluctueren.’’
In een pamflet staat dat er wel geld is voor megalomane nieuwbouw en dure externe consultants. Hoe ziet u dat?
“Bij acties komt natuurlijk altijd een beetje retoriek kijken. Maar om de discussie zuiver te houden, moet je ook de feiten kennen. Hier op de faculteit werkt tijdelijk één externe consultent om te assisteren bij de reorganisatie. Daar hebben we zelf niet genoeg personeel voor. En wat de nieuwbouw betreft: we hebben vijftien jaar geleden al geconstateerd dat het wis- en natuurkundegebouw versleten is. De faculteiten hebben zelf gevraagd om nieuwbouw. Andere universiteiten hebben hun bètagebouwen al vernieuwd. Kijk naar de Watergraafsmeer. Natuurlijk willen we geen gebouw met marmeren vloeren en gouden kranen, maar we moeten ook aan de toekomstige generaties studenten en medewerkers denken.
“Ik ben geen voorstander van uitstel van de nieuwbouw. Bovendien dreigen in het wis- en natuurkundegebouw onveilige situaties te ontstaan. Stel je voor dat de waterleiding springt bij het laserlab. Dan heb je een miljoenenschade. En als er brand uitbreekt, mag maandenlang niemand dit gebouw nog in vanwege vrijkomende asbest.’’
Wat heeft u nu concreet toegezegd?
“In ieder geval dat er voor alle betrokken opleidingen task-forces komen die onderwijsplannen ontwikkelen. Daar worden studenten en medewerkers nauw bij betrokken. Bovendien hebben we toegezegd dat de studentenraad eenmalig instemmingsrecht krijgt op die wijzigingen in het Onderwijs- en Examenreglement 2014 – 2015 van de betrokken opleidingen, die het gevolg zijn van deze reorganisatie.
“Dus het bestuur moet echt met goede voorstellen en met overredingskracht komen om draagvlak onder de studenten te krijgen. Ik heb er goede hoop op dat ons dat gaat lukken, want wij hebben natuurlijk het beste voor met onze studenten.’’
Maar u bent toch een slechte directeur van een koekjesfabriek?
“In dat beeld herken ik me helemaal niet. Een radioverslaggever vroeg me vorige week ook waarom er tegenwoordig zoveel gedoe is op de VU. Maar het is geen probleem van deze universiteit alleen. Overal moeten moeilijke keuzes worden gemaakt. In Utrecht is bijvoorbeeld de internationaal hoog aangeschreven afdeling sterrenkunde opgeheven.
“We hebben natuurlijk te maken met een overheid die bezuinigt op het hoger onderwijs. In twintig jaar tijd is de vergoeding per student met zo’n 35 procent afgenomen. Dat zijn de randvoorwaarden waarbinnen we moeten werken.
“Daarom hebben we met de studenten afgesproken dat we ook samen gaan praten over wat de politiek met het hoger onderwijs voor heeft, en of we daar invloed op kunnen uitoefenen. Kijk, de uitkomst van deze toch wel forse actie is dat we op een breed front de dialoog aangaan met studenten en medewerkers. Eigenlijk ben ik wel trots op onze studenten. Ze hebben een enorme inzet en betrokkenheid bij hun onderwijs getoond. En dat willen we toch?”