Topwetenschappers vertrekken niet alleen van de VU, ze komen ook. Vlak nadat ze was geselecteerd voor een vacature als universitair docent, sleepte de Utrechtse aardwetenschapper Jorien Vonk een miljoenensubsidie van de Europese Unie binnen. Prompt was zelfs een vaste aanstelling mogelijk. “Met dat geld kan ik vijf jaar betaald worden, en twee postdocs en een aantal promovendi aannemen.”
Vonk onderzoekt de bodem. De bevroren bodem om precies te zijn. Ze kijkt wat er gebeurt als de permafrost (langdurig bevroren grond) in de Noordpoolgebieden ontdooit onder invloed van de klimaatverandering. Daarvoor reist ze ‘s zomers naar de oostkant van Siberië, de Canadese westkust en gebieden in Alaska.
Plotselinge dooi
“Met mijn ERC-subsidie gaan we specifiek kijken naar de plekken waar de permafrost heel abrupt ontdooit”, vertelt Vonk. “Dat de opwarming van de permafrost gevolgen heeft voor de temperatuur van de grond is al wel bekend. Maar we weten nog weinig van wat er gebeurt als grond waar veel ijs in zit plotseling ontdooit.”
Een kwart van de landmassa in het Noordpoolgebied is permafrost met veel ijs. Dat is gevoelig gebied, want als dat ontdooit en afgevoerd wordt, zakt het landschap ineen. “Soms zie je de modder voor je voeten wegschuiven. Er ontstaan gaten in het land en daarin vormen zich kleine stroompjes, rivieren en meren.” Vonk noemt als voorbeeld het Herschel-eiland bij de kust van Canada, waar je honderden meters brede kust in zee ziet zakken.
Rottijd
Op de VU komt Vonk te werken in de hydrologiegroep bij de faculteit Aard- en Levenswetenschappen. De afdeling aardwetenschappen, waar de groep onder valt, is aan het bekomen van een fikse reorganisatie. “Per 1 september zijn er mensen ontslagen en ook zelf opgestapt.”
Vonks indruk is dat de sfeer toch wel goed is op de afdeling. “Mensen zeggen: ‘we hebben een rottijd achter de rug, nu moeten we vooruit kijken.’ Maar het hangt wel van af wie je spreekt, welk verhaal je krijgt.” Volgens Vonk zijn haar toekomstige collega’s die ook Arctisch onderzoek doen niet hard geraakt en loopt ze zelf ook weinig risico.
Waterkwaliteit
Vonk gaat ook colleges geven, over waterkwaliteit, al beginnen die waarschijnlijk pas in 2017. Zelf heeft ze overigens ook aan de VU gestudeerd: milieuwetenschappen. “De studie was een mix tussen scheikunde en aardwetenschappen. Maar die bestaat niet meer.”