Wetenschappers mogen eerder gepubliceerd werk niet presenteren als nieuwe kennis, staat sinds gisteren in de Nederlandse gedragscode wetenschapsbeoefening. Voor korte teksten in de inleiding of methodebeschrijving is bronvermelding niet altijd nodig.
Universiteitenvereniging VSNU heeft de gedragscode aangepast na ophef over het wetenschappelijk werk van Peter Nijkamp, hoogleraar aan de Vrije Universiteit. Hij zou in meerdere artikelen zonder bronvermelding gebruik maken van teksten uit eerdere artikelen van hemzelf en coauteurs. Zelfplagiaat, oordeelde NRC Handelsblad begin dit jaar.
Ingewikkeld verhaal
De affaire leidde tot een breed debat over het begrip ‘zelfplagiaat’. Regels over wat wel en niet mag bleken vaak onduidelijk en er waren grote verschillen tussen wetenschapsgebieden. “Plagiaat is gewoon dom en ontoelaatbaar, maar zelfplagiaat is een veel ingewikkelder verhaal”, zei KNAW-president Hans Clevers begin januari.
Dat er een herziening aan zat te komen, is al langer bekend: de KNAW-commissie ‘correct citeren’ die vanwege de onduidelijkheid werd opgericht, constateerde in april dit jaar dat er in de Nederlandse gedragscode wetenschapsbeoefening niets stond over zelfcitatie. De term ‘zelfplagiaat’ gebruikte de commissie liever niet, omdat die onterecht het idee zou geven dat er sprake is van ernstig wetenschappelijk wangedrag.
Overdreven claims
De toevoeging van een artikel over eerder gepubliceerd werk springt weliswaar het meest in het oog, maar er is nog iets veranderd. De code is ook uitgebreid met de principes ‘eerlijkheid’ en ‘verantwoordelijkheid’. Het principe ‘eerlijkheid’ houdt volgens de VSNU onder meer in dat wetenschappers geen overdreven claims mogen doen over de resultaten van hun onderzoek. Verantwoordelijkheid betekent dat auteurs bereid moeten zijn hun keuzes en de daarbij behorende werkwijze te verdedigen en te beargumenteren.