Wat bezielde VU-studenten in de Tweede Wereldoorlog om in het verzet te gaan? “Ze werden gedreven door hun geloof”, zegt Wim Berkelaar van het Historisch Documentatiecentrum voor het Nederlands Protestantisme. Morgen, 27 januari, vertelt hij erover ter gelegenheid van de Holocaust Memorial Day.
Bij de aula in het VU-hoofdgebouw is een plaquette te vinden met de namen van VU-mensen die zijn omgekomen in de Tweede Wereldoorlog. Berkelaar, die onder andere met VU-historicus Ab Flipse werkt aan een boek over de VU in die oorlog, dook de archieven in om meer over hen te weten te komen.
Onderduikadressen
“Zo heb ik brieven en dagboeken gevonden waaruit duidelijk wordt wat hen dreef”, vertelt Berkelaar. “Ik vond in de archieven van Kamp Vught een briefwisseling met zijn vrouw van predikant en VU-alumnus Kees Boodt, die was opgepakt omdat hij een antinazistische preek had gehouden. Opvallend is bijvoorbeeld dat hij schreef dat hij er nooit zo gezond had uitgezien als tijdens zijn gevangenschap daar. Tragisch is dat hij later is overgeplaatst naar het Duitse concentratiekamp Sachsenhausen, waar hij een maand na de afloop van de oorlog alsnog is overleden.”
Ook VU-alumnus Kees Chardon, die Joden aan onderduikadressen hielp, schreef vanuit de Scheveningse gevangenis, het ‘Oranjehotel’, brieven aan zijn familie. ‘De toestand is niet mooi, maar ik houd moed en vertrouw op God’, aldus Chardon.
Berkelaar fascineert dat “grote Godsvertrouwen”. “Ik denk dat je dat zelfs bij christelijke gelovigen in deze tijd niet meer vindt”, zegt hij. “Het is nauwelijks voorstelbaar in dit geseculariseerde deel van de wereld.”
Bevrijding van Auschwitz
Hij beseft dat er ook atheïstische communisten in het verzet zaten. “De groep rond verzetskrant Het Parool bestond uit sociaal-democraten. Rechtvaardigheidsgevoel speelde ook een sterke rol. En er waren studenten die het verzet in rolden, vanuit de studentenvereniging of omdat een vriend betrokken was.
Berkelaar houdt er een voordracht over bij de herdenking van de bevrijding van Auschwitz, morgen aan de VU. Bij die herdenking wordt een link gelegd met verzet tegen dictaturen nu. Na Berkelaars voordracht is er een gesprek tussen Christel Groot, programmadirecteur van Humanity in Action Nederland, met schrijver Amin Ghazaei, die als student actief was in het Iraanse verzet.
De bijeenkomst is morgen van 11:30 tot 14 uur in zaal 12A-33 van het VU-hoofdgebouw.