Veel studenten ervaren keuzestress als ze een studierichting of een master moeten kiezen. De informatie die ze online of in de studiegids kunnen vinden, is te summier om zich een goede voorstelling te kunnen maken van hoe het echt is om psycholoog te zijn of arbeidsjurist of controller.
Ook docenten kunnen dan vaak niet helpen. De meesten zijn zelf in de eerste plaats onderzoeker en hebben weinig werkervaring buiten de universiteit. Docent Guldan Turgut vindt dit een gemis. “Studenten snakken naar voorbeelden en anekdotes uit de praktijk”, vertelt Turgut, die zelf naast haar werk aan de VU ook werkt als GZ-psycholoog en als zelfstandige trainer van beveiligers en politiemensen.
Misschien is het omdat Turgut zelf een keer van studie switchte, van rechten naar psychologie, of omdat ze na haar master klinische psychologie maar liefst zeven jaar moest wachten op een post-master opleidingsplek tot GZ-psycholoog, of omdat ze naast haar werk als docent aan de VU ook blijft werken als psycholoog en zelfstandige, dat ze zich extra bewust is van de wereld buiten de universiteit waarin de overgrote meerderheid van studenten na hun studie terechtkomt.
Ze vindt de informatie die studenten via de standaardkanalen, zoals website, studieadviseur en voorlichtingsdagen krijgen, niet genoeg toegesneden op wat studenten de rest van hun leven met hun studie zullen gaan doen.
Brief aan de burgemeester
Turguts studenten Liliana Tibuc en Ugne Ambrozaityté (beide derdejaars psychologie) hebben inderdaad ervaringen uit de praktijk gemist in het onderwijs. De stof is vaak droog en academisch vinden ze. Het ontbreekt aan visie over de praktische toepasbaarheid in het echte leven. “Door ervaringen uit de echte wereld te gebruiken, wordt het onderwijs meer relevant en enthousiasmerend”, zegt Tibuc.
“Turgut is een van de weinige docenten die de stof levend maakt. Ze deelt haar passie voor het werk met ons”, vertelt Tibuc. Ook stimuleert Turgut haar studenten om zelf op onderzoek te gaan voordat ze een studierichting kiezen. Dat kan op verschillende manieren. Toen Turgut ontdekte dat rechten niks voor haar was – “Ik vond die lange lappen tekst oersaai en kwam erachter dat ik eigenlijk het meest geïnteresseerd was in waarom mensen zich soms crimineel gedragen” – twijfelde ze tussen politicologie en psychologie. Van beide studies volgde ze een aantal colleges om te ontdekken wat haar het meest aansprak. Ze adviseert haar studenten soms om hetzelfde te doen.
Ook adviseert ze studenten soms om een dagje of langer mee te lopen met iemand die werkt in het vakgebied dat zij voor ogen hebben. Turgut regelt af en toe zo’n meeloopdag bij een collega-psycholoog. Want een voorlichtingsdag kan je allerhande informatie geven over de studie zelf, maar minder over hoe het is om in een vakgebied te werken.
Zelf liep Turgut ooit als 22-jarige een paar maanden stage bij toenmalig burgemeester Job Cohen. Ze wist dat ze ooit de politiek in wil – dat wil ze nog steeds, maar ze weet nog niet wanneer. “Ik heb zoveel geleerd in die paar maanden”, vertelt ze, “en ik heb nog steeds contacten uit die tijd.” Hoe je dat doet, een stage regelen bij de burgemeester? Turgut: “Ik heb hem gewoon een brief geschreven en toen zei hij: Kom maar langs.”
Opnieuw beginnen
Psychologiestudent Tibuc is na jaren werken weer gaan studeren. Ze studeerde ooit politicologie en heeft zeventien jaar lang allerlei verschillende functies gehad in marketing en communicatie, projectmanagement en HRM. Psychologie was eigenlijk haar eerste studiekeuze, maar ze vond zichzelf destijds te onervaren om mensen als therapeut bij te staan. Toch bleef het knagen en een aantal jaren geleden besloot ze om weer te gaan studeren naast een fulltimebaan.
Ze merkte hoe weinig de universiteit ingesteld is op studenten zoals zij. Ze moest ondanks haar uitgebreide arbeidservaring helemaal opnieuw beginnen en de universiteit is niet altijd even flexibel in het mogelijk maken om werk en studie te combineren. Bij praktische hobbels kreeg ze verschillende keren te horen: “Waarom ben je dan überhaupt aan deze studie begonnen?” Terwijl de vraag volgens Tibuc zou moeten zijn: “Hoe kunnen we er samen voor zorgen dat het wel werkt?”
Schaarse betrokkenheid
Het zijn dit soort ervaringen waardoor studenten soms echt in een dip kunnen raken, vertelt Turgut, en dat wil zij als docent graag voorkomen. Ze leert haar studenten te denken in termen van oplossingen. Een mislukt sollicitatiegesprek? Turgut: “Zie het als een training. Vraag om echte feedback waarom je het niet geworden bent.”
En waarom zou je je beperken tot bestaande vacatures? Toen Turgut na haar studie geen opleidingsplek als GZ-psycholoog kon vinden, begon ze een eigen bedrijf. Ze geeft nog steeds trainingen aan politiemensen en beveiligers in het herkennen van lichaamstaal zodat ze eventuele escalatie kunnen voorkomen of op zijn minst daarop voorbereid zijn. Ze kwam op het idee door die ene professor die, toen ze voor haar master emoties moest coderen, zei: “Jij bent hier echt goed in.”
Dat was precies het duwtje dat ze nodig had en nu probeert Turgut haar studenten af en toe ook zo’n duwtje te geven. Ambrozaityté vertelt dat Turgut er een rol in heeft gespeeld dat ze überhaupt nog studeert. “De eerste jaren haalde ik geen goede cijfers. Ik ging twijfelen of ik wel geschikt ben voor dit vak. Maar toen sprak ik met Turgut en zij was de eerste docent die mij als persoon zag. Ze zei: Je bent juist wel geschikt als psycholoog want je kunt heel goed luisteren.”
Onderneem dingen, wees creatief en kijk verder dan je neus lang is. Daar komen de adviezen van Turgut kortgezegd op neer. Dat klinkt niet wereldschokkend, maar Turguts praktische betrokkenheid is schaars op de universiteit, hebben haar studenten gemerkt.