De Europese Unie (EU) kende een beurs van 6 miljoen euro toe aan het project van Marit Sijbrandij, universitair hoofddocent klinische psychologie aan de faculteit Gedrags- en Bewegingswetenschappen, en haar partners: een onderzoek naar de lange- en kortetermijneffecten van de coronacrisis op de geestelijke gezondheid en de economie.
U hebt de beurs net binnen, maar binnen drie maanden verwacht u al met aanbevelingen voor overheden te komen. Dat is behoorlijk ambitieus.
“Dat klopt. Sowieso gaan deze Covid-19-projecten van de EU heel snel. De coronacrisis is nu actueel en overheden zitten te springen om nauwkeurige informatie. Er zijn al veel data verzameld, maar het is vooral het gevoel van door dichte mist varen dat de crisis kenmerkt, zoals Rutte al zei. Wij willen proberen al die informatie te verzamelen en met concrete aanbevelingen te komen op het gebied van de psychische gezondheid, ook in samenhang met de economische gevolgen van de lockdown.”
Dus wat gaat u precies onderzoeken?
“Allereerst willen we ons richten op cohortstudies die lopen in verschillende landen. Hoe goed houden mensen zich aan de maatregelen? Hoe komt het dat mensen zich niet willen voegen naar die maatregelen? Welke factoren spelen een rol in de kwetsbaarheid van mensen? Maar ook bijvoorbeeld wat de economische gevolgen van de lockdown zijn. Daarvoor verzamelen we informatie uit diverse landen met verschillende gradaties van lockdown. Zweden had bijvoorbeeld de lockdown met de minst verregaande maatregelen, terwijl in Spanje op een gegeven moment zelfs de kinderen niet meer op straat mochten. Er is al veel informatie beschikbaar in de vorm van surveys, deze willen we gaan bundelen. Ook hebben partners in ons project toegang tot een aantal grote gezondheidsregisters, in Zweden, Lombardije en de regio Barcelona.”
Kunt u landen met verschillende economieën en lockdowns wel zo met elkaar vergelijken?
“Ja, de universiteit van Oxford publiceert online een database van alle lockdownmaatregelen en wanneer welk land welke regel implementeerde. Juist door diverse lockdownsituaties te vergelijken kun je mooi de effecten zien op de populatie en de economie. Maar daarnaast veranderen lockdowns ook de hele tijd. Toen we ons voorstel indienden had Australië, dat ook meedoet als partner aan dit onderzoek, nog geen lockdown. Op dit moment is Melbourne echter wél in lockdown. Dus zelfs ter plekke kun je nog verschillen meten in de mate van lockdown.”
En het tweede deel van jullie onderzoek?
“Dat richt zich op de al bestaande psychische preventie- en behandelprogramma’s van de WHO, die door niet-professionele hulpverleners kunnen worden aangeboden. Wij willen deze via teleconferencing en in levenden lijve aanbieden aan de kwetsbare groepen die anders buiten de boot vallen. We gebruiken deze programma’s al bij vluchtelingen en daar zijn ze veelbelovend in het tegengaan van klachten als somberheid, spanningsklachten en angstige gevoelens, dus we denken dat dit ook kan helpen bij de gevolgen van de lockdown.”
Dat de AH zijn zegeltjes online ging aanbieden, was voor veel ouderen reden genoeg om geen zegeltjes meer te sparen. Online werkt voor veel ouderen toch minder. Zijn jullie niet bang dat je hiermee toch nog kwetsbare mensen mist?
“Daarom willen we daarnaast mensen trainen die in staat zijn om ter plekke het programma uit te voeren. Je ondervangt dat door gebruik te maken van al bestaande structuren – zoals verpleegtehuizen – en daar getrainde mensen neer te zetten. Maar jongeren kunnen bijvoorbeeld veel meer baat hebben bij een online tool en ook die kunnen een kwetsbare groep zijn door isolatie en somberheid over de toekomst.”
En wat zijn uw verwachtingen?
“Met zo’n groot onderzoek hebben we veel hypotheses. Het mooie aan zo’n grote beurs is ook dat je heel veel kunt onderzoeken. Wat mij bijvoorbeeld erg interesseert is in hoeverre psychologische stress bijdraagt aan het niet opvolgen van de lockdownmaatregelen. Overheden spelen vaak in op angst: als je dit niet doet, word je ziek en dat is gevaarlijk. Maar dat kan ook recalcitrantie opwekken bij mensen, wat bijvoorbeeld ook kan leiden tot conspiracy-theorieën. Ik vraag me af of uitzicht bieden en focussen op het positieve niet beter werkt: als je deze maatregelen volgt, gaat het de goede kant op. Dat kunnen we nu onderzoeken, net als de effecten van effectieve programma’s om de angst en spanning juist te verminderen.”