Negen masterstudenten rechten schreven een klacht tegen een misleidende reclamecampagne van Shell. Greenpeace NL en Reclame Fossielvrij dienden die vandaag in bij de Reclame Code Commissie.
De klacht gaat over de reclamecampagne ‘Rij CO2-neutraal’. Daarin belooft Shell z’n klanten de CO2-uitstoot van hun auto’s te compenseren als ze 1 cent per liter extra betalen bij het tanken. Volgens het onderzoek van de studenten en hun docent Clemens Kaupa is dat misleidend voor klanten.
“De klacht toont dat de claim ‘rij CO2-neutraal’ iets belooft dat niet waargemaakt kan worden”, zegt Kaupa. “Shell betaalt zogenaamde vermeden ontbossingsprojecten om de CO2-uitstoot van de auto’s te compenseren. Die projecten beweren de kap van bestaande bossen te voorkomen. Ze halen geen extra emissies uit de koolstofcyclus, zeker niet permanent. Klanten wordt voorgehouden dat de schade van CO2-uitstoot kan worden hersteld.”
Echte zaken, echte cliënten
De studenten bereidden de klacht voor in het nieuwe VU Climate & Sustainability Law Clinic. Dat is een type onderwijs waarin studenten werken aan echte zaken en voor echte cliënten, net als een advocatenkantoor. Voor deze zaak zijn Greenpeace NL en Reclame Fossielvrij de cliënten. De afgelopen vijf maanden doken ze in de wereld van de CO2-compensatie.
Kaupa: “Het onderzoek leidde de studenten in een gigantisch en duister universum van compensatie via bossen, koolstofmetingen en -registratie – wat een obscure wereld is op zichzelf – en complexe kwesties in de klimaatwetenschap en reclamepsychologie. Onderwerpen die ver weg staan van rechten, en het was enorm overweldigend. Maar het is de studenten gelukt, zoals de klacht laat zien.”
Consumentenrecht voor klimaat
Volgens Kaupa laat de klacht zien hoe consumentenrecht in te zetten is voor het klimaat – waar hij zich persoonlijke grote zorgen om maakt. “Dit is het cruciale decennium, zeggen klimaatwetenschappers, maar er wordt onvoldoende actie ondernomen, en het is onduidelijk wat je zelf kunt doen.” Meer dan een jaar geleden stapte hij het Centraal Station binnen, en daar zag hij Shells campagne ‘The Great Travel Hack’ op alle elektronische schermen.
“Dat was frustrerend! Dat bedrijf investeert minder dan vijf procent in duurzame energie, ze zijn een van de topuitstoters van broeikasgassen ter wereld. Als het nog steeds mogelijk is voor een bedrijf om de publieke ruimte te beheersen met reclame waarin het gebruik van fossiele brandstoffen als de norm wordt gepresenteerd, is alles verloren.” Kaupa wilde meer doen dan alleen erover praten, zoals hij de afgelopen zes jaar had gedaan. Samen met zijn collega David Rossati zette hij daarom de Law Clinic op.
‘We moeten ruimte geven aan hun zorgen om het klimaat’
“Veel jonge mensen zijn diep geraakt door de klimaatcrisis”, zegt hij. “In het rechtenonderwijs moeten we ruimte geven aan hun zorgen, en ze de mogelijkheid bieden om hun kennis en vaardigheden in te zetten voor een doel waar ze zelf mee zijn begaan.” De studenten deden helemaal vrijwillig mee aan het project en kregen er geen studiepunten voor.
Spannende maanden
Nu de klacht is ingediend bij de Reclame Code Commissie, zal de commissie die in behandeling nemen of direct afwijzen. Als die de klacht in behandeling neemt, krijgt Shell de kans om te reageren en wordt er een hoorzitting gepland. Daarna beslist de commissie of de klacht gegrond wordt verklaard.
‘Dit zou weleens de langste klacht kunnen zijn die de Reclame Code Commissie ooit heeft ontvangen’
“In de afgelopen vijf maanden is de klacht uitgegroeid tot een monsterachtig document”, lacht Kaupa. “Hij is bijna honderd pagina’s lang! Iemand vertelde dat dit weleens de langste klacht zou kunnen zijn die de Reclame Code Commissie ooit heeft ontvangen.” De komende maanden zullen spannend zijn voor Kaupa en zijn studenten, als ze wachten op de uiteindelijke beslissing.