Onder de noemer Scientist Rebellion protesteren wetenschappers deze week in meer dan 25 landen voor klimaatactie. VU-socioloog Paulina Pankowska is een van hen. Ze vertelt over de geplande protesten en burgerlijke ongehoorzaamheid om spoedactie te eisen.
Waarom demonstreren jullie deze week?
“Hoewel wetenschappers al decennialang waarschuwen dat er een klimaatcrisis is, hebben regeringen en andere instanties nog steeds niet adequaat gereageerd om deze crisis aan te pakken. Daarom hebben we besloten om te gaan protesteren en zo onze stem te laten horen.”
“Onze wereldwijde actieweek valt samen met de publicatie van het rapport van klimaatpanel IPCC vandaag. Het rapport behandelt hoe we de opwarming van de aarde kunnen aanpakken. In een eerder door Scientist Rebellion uitgelekte versie hiervan staat we dat niet kunnen bereiken met geleidelijke veranderingen. Met onze acties willen we de aandacht vestigen op de klimaatnoodsituatie en de noodmaatregelen.”
Is het redden van de aarde überhaupt nog een realistisch scenario?
“Met het huidige systeem en de manier waarop de dingen nu gaan, denk ik niet dat het realistisch is. Daarom eisen we drastische veranderingen. Als we dit gaan zien als noodtoestand, dan kunnen we nog steeds veel van de ergste gevolgen vermijden en zelfs een eerlijkere, gezondere en duurzamere samenleving creëren.”
Wat moet de Nederlandse regering doen?
“Onze belangrijkste boodschap is dat regeringen echt moeten handelen op een manier die past bij een noodsituatie. De manier waarop de Nederlandse overheid op de coronapandemie heeft gereageerd, was heel sterk. Het stelde alle fracties van de samenleving in staat om samen te werken, verenigd tegen de gemeenschappelijke dreiging. We hebben een soortgelijke reactie nodig op de klimaat- en ecologische crisis, met hetzelfde gevoel van urgentie als bij corona.”
‘We moeten fossiele brandstoffen zo snel als fysiek mogelijk uitfaseren’
“We moeten fossiele brandstoffen zo snel als fysiek mogelijk uitfaseren. Elk uitstel hiervan leidt alleen maar tot meer opwarming en verergering van de gevolgen, en daarmee tot meer leed.”
Waarom doet u mee aan deze actieweek?
“Ik ben me de laatste jaren steeds meer zorgen gaan maken over klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit. Ik herinnerde me een paar jaar terug een voorval uit mijn jeugd. Wanneer we met mijn familie een stukje gingen rijden, moesten we na ongeveer een uur de voorruit schoonkrabben omdat die onder de insecten zat. Dat gebeurt nu gewoon niet meer, er zijn nauwelijks insecten. Dit besef heeft me echt geschokt.”
“Hoewel ik me aanvankelijk focuste op verandering op individueel niveau – minder vliegen, plantaardig eten, enzovoort – werd het me, naarmate ik meer las en me realiseerde hoe ernstig de situatie is, duidelijk dat gedragsverandering op individueel niveau alleen niet zal volstaan en dat er een systematische verandering nodig is. Dat was het moment waarop ik besloot me aan te sluiten bij de klimaatbeweging. Het is voor mij ook een manier om mijn frustratie, angst en bezorgdheid om te zetten naar iets productiefs. Ik zou andere mensen die bang zijn voor wat er komen gaat, willen aanmoedigen om hetzelfde te doen. Het kan opluchting, positieve energie en hoop brengen.”
‘Wij hebben de morele plicht om actie te ondernemen’
Gaan activisme en wetenschap wel samen?
“Ik ben blij dat je dat vraagt, want we hebben ook een paneldiscussie over precies dit onderwerp.
“Persoonlijk denk ik dat de situatie zo extreem en ernstig is dat wetenschappers zich niet meer alleen kunnen beperken tot het doen van wetenschappelijk onderzoek. Ik denk dat wij de morele plicht hebben om actie te ondernemen, omdat wij, de wetenschap, dit het best kunnen doorgronden. We moeten onze status, reputatie en connecties inzetten om verandering teweeg te brengen.”
Hoe kunnen VU-studenten en -medewerkers hieraan meedoen?
“Iedereen kan woensdag 6 april deelnemen aan onze klimaatmars in Den Haag, waar we door het centrum van de stad zullen marcheren en zullen stoppen bij de ministeries van Economische Zaken en Klimaatbeleid, Buitenlandse Zaken en Financiën. De wetenschappers zullen labjassen dragen om de wetenschappelijke gemeenschap te vertegenwoordigen, maar ieder ander is ook welkom.”