Help je docent ontstressen

Geef zin | Plezier | Nu doen | Samen | Protest

Maak hun werk zinvol

“Wat ik in gesprekken met docenten hoor, is dat een deel van de werkdruk komt door een vorm van zinloosheid die ze ervaren”, zegt Nouri Mabrouk, studentlid van het faculteitsbestuur van de School of Business and Economics. “Studenten hebben geen zin in of geen behoefte aan college en dan komt maar een kwart of een vijfde van de studenten opdagen. Docenten willen hard werken, maar gaan zich dan wel afvragen voor wie en voor wat.”

Nouri Mabrouk: ‘Geef aan wat je waardeert, maar ook wanneer iets níét werkt’

Mabrouks punt raakt aan de definitie van werkstress in de wetenschappelijke literatuur. Het is een disbalans: een gestreste docent heeft te veel werk dat energie vraagt en te weinig dat energie oplevert. Wat volgens Mabrouk kan helpen is om te proberen een betekenisvolle relatie op te bouwen met je docent. Al vindt hij dat zelf ook “wel heel grote woorden voor die zeven of acht weken dat je een docent ziet.”

“Je kunt bijvoorbeeld aangeven waarin je geïnteresseerd bent”, oppert hij. “Er zijn genoeg colleges waarin er speling is in de casussen en onderwerpen die een docent behandelt. Spreek het ook uit wanneer je iets waardeert. Bijvoorbeeld als je merkt dat een docent je paper drie keer zo nauwkeurig nagekeken heeft als andere docenten.”

Maak het leuk

Ellen Bal: 'Als studenten hun literatuur niet lezen, mailen over onbenullige zaken, is dat heel demotiverend’

Ellen Bal, onderwijsdirecteur bij antropologie en winnaar van de Van der Duyn Schouten Onderwijsprijs van de VU, ziet heil in enthousiaste studenten. “Ik merk bij mezelf en bij veel collega’s dat het motiverend werkt als de colleges leuk zijn”, vertelt ze. “Als er veel studenten op college waren, die actief meededen en goed waren voorbereid, dan kom je blij de collegezaal uit. We wíllen graag dat studenten iets leren. Dat is ons werk, en voor de meesten kun je het zelfs wel hun roeping noemen.”

Uit een berg wetenschappelijke publicaties blijkt ook dat lol op het werk een positieve werking kan hebben op hoe hij zich voelt en hoeveel hij aankan. Een Amerikaanse studie uit 2011 onder zestig werknemers van een universiteit toonde bijvoorbeeld dat ook korte, opgewekte gesprekken al maken dat iemand tevredener is over z’n werkdag.

Stel niet alles uit

Op tijd de opdrachten inleveren, is volgens Gijs Gosselink, vicevoorzitter van de facultaire studentenraad van Gedrags- en Bewegingswetenschappen, al een stap in de goede richting. “De deadlines staan al aan het begin van de periode op Canvas, dus het is niet alsof je pas een dag van tevoren weet dat je iets moet inleveren.”

Gijs Gosselink: ‘Het is niet alsof je pas een dag van tevoren weet dat je iets moet inleveren’

En vragen stellen tijdens college. “Studenten lijken dat eng te vinden. Maar het is wel voordeliger dan apart met de docent afspreken. Doe je dat toch, plan dan een afspraak in met een docent op een moment dat het hem uitkomt. Docenten zijn vaak welwillend, maar als je telkens gestoord wordt terwijl je bijvoorbeeld een onderzoeksartikel schrijft, kan dat extra werkdruk opleveren.”

E-mails zijn echt een drama, zeggen alle geïnterviewde docenten. Ellen Bal: “Ik heb weleens uitgerekend dat ik twee uur per dag nodig zou hebben om mijn mail weg te werken. Dat is een kwart van mijn tijd! Dat gaat af van de onderzoekstijd. Daar worden mensen heel gestrest van.”

Ten slotte lijkt het misschien je eigen zaak als je niet direct aan het begin van de periode begint met studeren, maar dat is het niet. Als alle studenten in het college last hebben van hetzelfde uitstelgedrag, krijgt de docent te maken met spitsdrukte in week 7. En spitsdrukte is piekbelasting en van piekbelasting komt stress.

Laat je docent niet alleen staan

Van sociale cohesie en steun krijg je ook energie, stelt de wetenschap. Ook daarin kunnen studenten een rol spelen, denken Päivi Reckman en Merel Crezee van de universitaire studentenraad. “Voor docenten voelt het misschien alsof ze alleen staan om het onderwijs aantrekkelijker en interactiever te maken. Maar ze kunnen best zeggen: ik wil veranderen en ik heb jullie hulp nodig”, zegt voorzitter Reckman. “Dan sta je als docent meer midden in de groep in plaats van ervoor.”

Päivi Reckman: ‘Zonder docent of studenten heb je geen onderwijs. Als je dat beseft, kun je het ook echt samen doen’

Docenten denken volgens haar dat je studenten altijd moet belonen met geld of studiepunten als ze iets extra’s doen. Maar je kunt ze best vragen om actiever deel te nemen. “Canvas kan bijvoorbeeld vaak veel beter worden ingericht”, zegt Crezee. “Als dat slecht is gedaan, doet dat af aan de kwaliteit van het vak. Terwijl digitaal een tweede natuur is voor ons studenten. Misschien zit er iemand in college die bijles geeft en zelf kennisclips maakt. Vraag die student om hulp.”

De samenwerking moet wel door de docent geïnitieerd worden, denken ze. Als dat eenmaal in gang is gezet, zijn de mogelijkheden eindeloos. Input van studenten vragen bij het voorbereiden van een collegereeks over hoe je een leuke werkgroep maakt. Drie mensen aanwijzen aan het begin van een periode om met hen te kijken wat werkt en wat niet. Studenten discussiepunten in Canvas laten zetten en drie daarvan in college behandelen. Reckman: “De student kan niks zonder de docent. Je bent er samen voor het onderwijs. Zonder één van de twee heb je niks. Als je dat beseft, kun je het ook echt samen doen.”

Protesteer!

Paola Gori Giorgi, hoogleraar theoretische chemie en frontvrouw van #woinactie VU, is het met bovenstaande punten eens, maar je opdracht na de deadline inleveren of je docent bombarderen met mails, vindt ze uiteindelijk details. “Waar het om gaat is dat we de hoge werkdruk niet kunnen wegnemen als we niet meer mensen erbij krijgen en de administratieve last niet enorm omlaag brengen.”

Paola Gori Giorgi: ‘Laat de universiteit weten dat je geen genoegen neemt met gestreste docenten in onzekere banen’

Studenten hebben volgens haar de macht om dat te veranderen, want “als we studenten verliezen, zijn we verloren. Dus vraag je docent bij het eerste college wat voor contract hij heeft. Een tijdelijke docent, die niet weet of hij er volgend jaar nog is, is misschien minder gemotiveerd om een vak te verbeteren of bang om te experimenteren. En schrijf in vakevaluaties: Ik ben niet blij dat mijn docent gestrest was. Hij had weinig tijd voor me en was ook niet gepromoveerd.”

Of studenten daartoe bereid zijn, is een punt van zorg voor Gori Giorgi, omdat het voor hen vooral belangrijk is om hun opleiding zo snel mogelijk af te ronden, onder andere vanwege hun studieschuld. “Studenten krijgen daarom het liefst zo duidelijk mogelijke instructies over wat ze moeten doen en hoe, en geven hoge cijfers bij de evaluatie als alles duidelijk was. Maar universitair onderwijs gaat niet over het leren uitvoeren van taken, maar over oplossingen vinden voor problemen die je nog nooit eerder hebt gezien.” Die mismatch tussen hoe een docent graag wil werken en hoe het in de praktijk moet, is volgens haar een van de grootste oorzaken van stress onder docenten.

Dit is een verkorte versie van het artikel 'Je docent is gestrest, en jij kunt helpen' in Advalvas nr. 13 van 13 maart 2019.