Het was even slikken om een betoog te lezen van twee huisartsen om de huidige onnodig betuttelende beperkingen voor vrouwen rondom het recht op abortus in stand te houden.

Het betoog was een reactie op het voorstel van D66 om de wettelijke vijf dagen bedenktijd bij abortus af te schaffen, een voorstel dat recht doet aan de beslissingsbekwaamheid van vrouwen.

Is het niet absurd elke keer te moeten benadrukken dat een volwassen vrouw prima in staat is om zelf een beslissing te nemen over haar leven en haar lichaam? Dat ze kan inschatten hoeveel tijd ze daarvoor nodig heeft? Je zou toch hopen dat deze discussie in het ‘geëmancipeerde’ Nederland van 2021 niet telkens opnieuw nodig is.

Toch vinden de schrijvers het noodzakelijk om iedere vrouw die kiest voor een abortus vijf dagen bedenktijd op te leggen. Ze suggereren dat vrouwen zonder deze wet niet in staat zijn om een weloverwogen beslissing te nemen. Hieruit blijkt opnieuw het grote wantrouwen jegens de beslissingsbekwaamheid van vrouwen.

Wij willen erop wijzen dat er maar weinig medische ingrepen of grote beslissingen omtrent levensvragen zijn waarbij mensen wettelijk verplicht zijn een bepaalde hoeveelheid bedenktijd te nemen. Enkel in uitzonderlijke gevallen, zoals euthanasie of een geslachtsveranderende operatie, is er sprake van een wettelijke bedenktijd. Bij dat laatste geldt ook weer dat het om een gemarginaliseerde groep gaat, waardoor ook deze verplichte bedenktijd bediscussieerd kan worden.

Hoe dan ook, de meeste beslissingen, of het nu medische ingrepen of levensvragen zijn, kunnen genomen worden zonder een wettelijk opgelegde bedenktijd.

Zodra vrouwen rechten opeisen, zien mannen hen als ‘emotioneel’

Het is op z'n minst merkwaardig dat er alleen op het gebied van abortus een wet bestaat om vrouwen te begeleiden bij het nemen van een beslissing. Dit doet vermoeden dat deze wet er vooral op gericht is de vrouw te doen twijfelen aan haar besluit, in een poging haar te laten afzien van abortus. De verplichte bedenktijd bestaat immers niet als de vrouw níét kiest voor abortus. Terwijl het voldragen van een zwangerschap misschien nog wel ingrijpender is dan een abortus. Bedenk eens hoe vreemd en verontrustend het zou zijn als er vijf dagen wettelijke bedenktijd zou komen voor mensen die overwegen ouders te worden. Dit maakt dat deze wet vooral bedoeld lijkt om de beslissingsbekwaamheid en zelfbeschikking van de vrouw te ondermijnen.

Het is hierbij belangrijk op te merken dat de verantwoordelijkheid om een ongewenste zwangerschap te voorkomen voornamelijk bij de vrouw ligt. De anticonceptiepil is bijvoorbeeld enkel beschikbaar voor vrouwen, hoewel het ontwikkelen van een mannenpil binnen het bereik ligt van de huidige medische kennis. Zij mag dus wel deze verantwoordelijkheid dragen, inclusief het risico te worden weggezet als ‘onverantwoord’ als ze toch zwanger wordt. Als zij dan vervolgens kiest voor abortus, wordt er getwijfeld aan haar beslissingsbekwaamheid.

Dat mannen in onze samenleving nog steeds het meest geprivilegieerd zijn, wisten we al lang. In de medische wereld, de politiek, de journalistiek; overal is hij de norm. Hierdoor kunnen zij bepalen hoeveel rechten andere leden van de samenleving krijgen. Op het moment dat, in dit geval, vrouwen meer rechten opeisen, wordt gedaan alsof zij niet in staat zijn om met die verantwoordelijkheid om te gaan. Bijvoorbeeld omdat zij hier te emotioneel voor zijn, zoals in het betoog van de huisartsen wordt gesuggereerd. Het is dan ook de vraag of twee vrouwelijke huisartsen eenzelfde betoog hadden geschreven over deze wet.

Telkens weer zijn het vooral mannen die zich zorgen maken of vrouwen die voor abortus kiezen wel de juiste keuze maken en die elke stap in de richting van meer zelfbeschikking voor vrouwen in twijfel trekken. Blijkbaar zit de angst bij mannen om de controle over baarmoeders kwijt te raken nog erg diep.

Rosanne Michielsen is docent gezondheid & leven aan de VU en Minke van Oeffelt is cultureel antropoloog.

ILLUSTRATIE: BAS VAN DER SCHOT