In mijn studentenkeuken manoeuvreer ik behendig tussen pannen en messenblokken door. Een goed gevuld studentenhuis met maar liefst twaalf studenten is een zegen in tijden van lockdowns en eenzaamheid. Door het steeds opnieuw op slot gaan van Nederland ben ik inmiddels een aardige thuiskok geworden.

Want wat valt er anders te doen in de avonduren? De avondmaaltijd vormt voor veel van mijn huisgenoten het hoogtepunt van de dag. Sommigen hebben zich uitgeschreven en zitten alleen maar thuis.

‘Ik stop ermee’

’s Avonds, tijdens het eten, zegt een huisgenoot: “Ik trek online colleges niet meer, ik stop ermee.” Een andere huisgenoot merkt op dat een stageplek niet meer te vinden is. Even is het stil aan tafel, want niemand weet hoe het verder moet of wat te zeggen. “Laten we maar aan het toetje beginnen”, reageer ik en daar is iedereen het mee eens.

Waar het basis- en voortgezet onderwijs weer fysiek van start is gegaan sinds 10 januari, moest het hoger onderwijs tot gisteren nog wachten voor het rode stoplicht. Je hebt je als geduldige student drie keer laten prikken omdat je je vrijheden weer terug wilt, maar vervolgens word je uitgeruild bij een politiek potje handjeklap. De basisscholen open? Oké, maar dan het hoger onderwijs dicht, zo leek het wel.

Want het gaat hier niet over ‘slechts’ een halfjaar in het ongewisse. Het chronische gebrek aan perspectief voor studenten maakt hen moedeloos en soms zelfs radeloos. De onzekerheid drukt op hun geestelijke gezondheid.

De cijfers liegen er niet om: 26 procent van de studenten in het hoger onderwijs geeft aan in de maand voorafgaand aan de meting de wens te hebben gehad dood te zijn, zo blijkt uit het gezamenlijke onderzoek van het RIVM, Trimbos en GGD GHOR Nederland. Ook de Nederlandse Vereniging van Psychiatrie, die hierover het OMT een brandbrief stuurde, wijst op de psychische nood.

Psychische schade

Gelukkig is de hogeronderwijssluiting niet verlengd, want anders zou het percentage studenten in psychische nood alleen maar verder stijgen. Maar hoeveel is onbekend. Psychische schade voor studenten is nu eenmaal niet te vatten in cijfers, zoals besmettings- of opnamecijfers dat wel zijn.

De mentale druk op studenten en het ondermaatse afstandsonderwijs belemmeren zelfontplooiing, en zullen leiden tot verkwisting van talent. Twijfel over het te bewandelen carrièrepad is al gemeengoed onder studenten.

Hoe vind je een fijne en geschikte plek op de arbeidsmarkt als je geen contacten kunt opbouwen en de motivatie voor je studie permanent zoek is? Kan ik van mijn salaris straks nog een huis huren of kopen? En kan ik mijn schulden wel afbetalen? We sturen studenten naar de arbeidsmarkt zonder toekomstperspectief, met vaak al een mentale inzinking op zak.

De derde lente op je kamer

Het is niet de schuld van de kennisinstellingen zelf of van de moegestreden studenten die zich voorbereiden op de derde lente in hun studentenkamer. Het is het gevolg van het uitblijven van het politiek-maatschappelijke debat over wat we van studenten mogen, en vooral kúnnen vragen.

Dat debat is hard nodig. Daarin zou het vooral moeten gaan over de vraag hóé het onderwijs opengaat. Zodat er licht is aan het eind van de tunnel. Zodat studenten een perspectief geboden kan worden. Het psychische prijskaartje van de coronamaatregelen, zoals het sluiten van hogescholen en universiteiten, mag niet alleen op het bord komen te liggen van de toekomstige generatie. Daarop liever een driegangendiner van mijn hand. Hoewel niet elke huisgenoot die laatste gedachte deelt.