De Nederlandse universiteiten en Shell hebben een lange gedeelde geschiedenis. Shell is niet alleen leverancier van politici, maar ook subsidiegever van onderzoek, een gewilde stageplek en een grote werkgever. Menig student komt het bedrijf tegen op carrièredagen.

Protest tegen samenwerking met Shell is er ook, getuige de acties van University Rebellion, Extinction Rebellion en Scientist Rebellion op de campussen van de UvA en TU Eindhoven. Daar is ook reden toe, zoals werd onthuld door de Amerikaanse congrescommissie die misleiding van het Amerikaanse publiek door de fossiele industrie onderzoekt. Shell zou medewerkers op het hart drukken dat het bereiken van netto-nul uitstoot gecommuniceerd moet worden als ‘collectieve ambitie voor de wereld’ en niet als ‘Shell-target’, want dat ‘has nothing to do with our business plan’.

Shell heeft een gitzwarte en bloedrode geschiedenis: dat gaat van het decennialang ondersteunen van het apartheidsregime in Zuid-Afrika tot enorme vervuiling in de Nigerdelta en medeplichtigheid aan opwarming van de aarde. Tegelijk, wordt beweerd, kan zonder Shell de energietransitie niet plaatsvinden. Samenwerken is nodig, want zo heeft de universiteit meer ‘impact’.

Dat laatste is een theorie uit de jaren negentig: de impact van groene maatregelen zou vooral groot zijn als multinationals zoals Unilever kleine stappen nemen: denk aan groene diesel, afbreekbare rietjes bij McDonald’s en geconcentreerde wasverzachter. Toch hadden die kleine stappen weinig invloed: terwijl de was zachter werd, werd de planeet warmer.

Theorieën als de impacttheorie behoren tot het domein van de greenwashing, samen met theorieën over de noodzaak van economische groei, en met initiatieven zoals de Albert Heijn ‘Beter’-campagne, waarin blije boeren hun blije kippen mogen houden en ons allemaal een planeet met omgehakt Amazone-regenwoud bezorgen.

Impact, dat lukt dus niet. Ondanks het door Nederland ondertekende Parijs Akkoord is klimaatverandering een feit. In 2021 sommeerde de rechter Shell zich te houden aan het Parijs Akkoord. De zaak was aangespannen door onder meer Milieudefensie en 17.000 individuele burgers. Shell ging in hoger beroep en blijft vele miljarden meer in fossiele energie investeren dan in de energietransitie: een doodlopend verdienmodel. De fossiele industrie spint ook nog eens garen bij een oorlog in Europa waarin duizenden mensen het leven laten en miljoenen op de vlucht zijn geslagen.

De overheid moet ingrijpen, maar die overheid is zelf in 2019 door Urgenda voor de rechter gesleept, terwijl de fossiele industrie nog niet aan banden is gelegd.

Ons pensioenfonds ABP kondigde vorig jaar eindelijk aan de 15 miljard aan fossiele investeringen af te stoten. Maar op de universiteiten blijft het stil over fossiele samenwerking.

Shell is sinds de jaren tachtig op de hoogte van de klimaatramp, verspreidt misleidende informatie, en houdt actief de energietransitie tegen. Nog onlangs tikte de Reclamecodecommissie Shell op de vingers vanwege misleidende reclame na een klacht van onze eigen VU-rechtenstudenten.

Shell overtreedt de wet en brengt het leven op de planeet in gevaar. De multinational verdient onze goed opgeleide, deskundige professionals en onze inzet niet. Hij moet onmiddellijk worden verbannen uit universitaire omgevingen, tot hij doet wat nodig is: een snelle omslag naar duurzame energie, stoppen met fossiele energie, en zich houden aan de wet. Colleges van bestuur: verbreek onmiddellijk alle banden met Shell.

Petra Verdonk is hoofddocent ethiek, recht, humaniora, Amsterdam UMC-VU en Hans Ossebaard is docent aan Athena Institute, VU. Deze opinie is tot gekomen in samenwerking met de VU-collega's Remco Kort, Amsterdam Institute for Life and Environment en Julia Schaumburg, Econometrics and Data Science, School of Businesss and Economics.

ILLUSTRATIE BAS VAN DER SCHOT