Ilyaz Nasrullah, consulent digitale strategie, stelt in een opinieartikel in Trouw dat de problemen van het online onderwijs opgelost zouden kunnen worden door aanpassingen te doen binnen de overheid, uitgevers, politiek en onderwijsinstellingen. Uitgeverijen kunnen ander lesmateriaal produceren en zo de docenten ontlasten, waardoor er minder docenten nodig zijn. ‘Digitaal onderwijs kan een oplossing zijn voor het lerarentekort’, schrijft Nasrullah.

Deze bijna utopische strategie, met grootschalige en verregaande veranderingen, biedt in mijn opinie geen oplossing voor het docententekort in het hoger onderwijs in Nederland. De omschakeling naar het online onderwijs draagt juist bij aan een opdrijving van het lerarentekort.

Milou van Meulem is student bestuurskunde & organisatiewetenschappen. De eerstejaars van die opleiding hadden als eindopdracht het schrijven van een opiniestuk. Uit de zes beste resultaten, geselecteerd door de docenten, hebben wij Van Meulens artikel uitgekozen voor publicatie.

Het voornaamste probleem van online onderwijs zit hem niet in de manier waarop wordt lesgegeven of het aanpassen daarvan, maar in de gebrekkige communicatie. De kwaliteit gaat er door de gebrekkige online communicatiemogelijkheden hoe dan ook op achteruit. Om overzichtelijke responsiecolleges te kunnen geven, zijn online al niet één, maar twee docenten nodig. De een om de chatbox in de gaten te houden en de ander om het college zelf te kunnen geven. Dit is nodig om alle vragen van de vaak meer dan honderd studenten te kunnen coördineren.

Naast deze intensivering moet er ook nog ernstig rekening gehouden worden met het feit dat veel studenten minder gemotiveerd zijn om te studeren en ook minder concentratievermogen menen te hebben dan in het fysieke onderwijs. Dat het online onderwijs de mogelijkheid geeft om je microfoon en je camera uit te zetten tijdens een college, zorgt ervoor dat veel studenten wel aanwezig zijn, maar niet actief meedoen. De mate van aanwezigheid, dus het aan- of uitstaan van je camera, in een online omgeving is minder duidelijk af te bakenen dan in een collegezaal, met als gevolg dat de docenten extra hun best moeten doen om de studiestof voldoende over te kunnen brengen. Om nog maar te zwijgen van wat het stilzitten achter de computer en de afleiding van je thuissituatie met het studie-enthousiasme van de studenten doen.

‘Raad eens wie dit op hun bordje krijgen. Juist, ja! De docenten’

Het is goed voorstelbaar dat groepsopdrachten, door de twee bovengenoemde gevolgen van online onderwijs, ook minder fortuinlijk verlopen. En raad eens wie dit op hun bordje krijgen. Juist, ja! De docenten. Ook bij opdrachten waarbij ‘zelfstandig werken’ de essentie is, wordt er van de docent extra inzet verwacht. Bij samenwerkingsopdrachten is er online meer kans op conflicten tussen de studenten en uiteindelijk minder kans op een goed resultaat door de gebrekkige communicatie. De consequenties van het online lesgeven stapelen zich op en vormen een kettingreactie aan, steeds groter wordende, obstakels voor goed onderwijs, waarbij de docent steeds wordt aangekeken voor een oplossing.

Kortom, online onderwijs vermindert niet de druk op de docenten, maar verergert de druk juist enorm en is dus zeker geen oplossing voor het tekort. Zelfs niet wanneer er met man en macht aan een andere strategie gewerkt zou worden. Gebrekkige communicatie blijft een euvel en het is niet aan de docenten om alle ballen in de lucht te houden voor het behoud van de onderwijskwaliteit. Online onderwijs is maar voor een paar dingen handig; doorspoelen en terugkijken van het college; voor de rest is is het weinig praktisch.