De 24ste ronde van de klimaatonderhandelingen is afgesloten. De stemming was vaak grimmig en de belangrijkste beslissingen zijn uitgesteld tot volgend jaar. Dertigduizend mensen lijken tevergeefs naar Katowice afgereisd. Die schijn bedriegt.

Internationaal klimaatbeleid is moeilijk. Koolzuurgasuitstootbeperking is een mondiaal publiek goed. Jij kunt niet uitgesloten worden van de gevolgen van mijn emissies. Mijn genot van het weer heeft geen invloed op jouw genot. De vrije markt investeert te weinig in publieke goederen. Binnenslands kan de overheid ingrijpen. Internationaal is er geen overheid. Bindende afspraken over uitstootbeperking zijn daarmee onmogelijk. Carlo Carraro toonde dit aan in 1992 met het Nash evenwicht, Scott Barrett in 1994 met het d’Aspremont evenwicht.

Economisch wanbeleid

Beleidsmakers zijn niet altijd op de hoogte van de laatste publicaties in de wetenschappelijke literatuur. De klimaatonderhandelingen begonnen in 1995 in Berlijn. De inzet was een klimaatverdrag met bindende afspraken. Dat leek even te lukken in Kyoto in 1997, maar uiteindelijk hebben alleen Japan en de Europese Unie afspraken gemaakt. Geen harde afspraken. Het economische wanbeleid in Japan en Europa maakte klimaatbeleid overbodig.

De klimaatonderhandelaars gingen stug door met hun pogingen om toch een klimaatverdrag te sluiten. Dit eindigde in 2009 met het fiasco van Kopenhagen. De toewijding aan de wetenschap doet deugd. Een 15-jarig experiment met tienduizenden deelnemers en honderden miljoenen aan kosten. Resultaat: Nash had gelijk.

Letters op papier verminderen geen emissies

Het klimaatverdrag van Parijs 2015 weerspiegelt dit. Er zijn geen bindende afspraken over het terugdringen van broeikasgassen. Elk land heeft zich verplicht een klimaatbeleid te hebben, maar het is ieder land vrij de aard en intensiteit van dat beleid te kiezen.

Het Verdrag van Parijs is niet perfect, maar het best haalbaar. Andere mondiale publieke goederen worden ook zo verzorgd. Een vredesmacht of medische hulp bij een epidemie komt tot stand door het bijeensprokkelen van vrijwillige bijdragen. Het is zelden genoeg, maar het helpt wel. Het Verdrag van Parijs volgt de aanbevelingen van David Bradford. Landen beloven een bijdrage te leveren. Vijf jaar laten wordt er beoordeeld of die beloften sterk genoeg waren, en worden nieuwe beloftes gemaakt.

Wat doen al die 30.000 mensen in Katowice?

De milieubeweging was natuurlijk niet blij met de vrijblijvendheid van Parijs, en het Verdrag maakt daarom een spagaat. Er is een hele scherpe, volgens velen onmogelijk scherpe mondiale doelstelling. Dat betekent niets. Letters op papier verminderen geen emissies. Het doel van anderhalf-tot-twee-graden leverde politieke winst op in 2015, maar dat was van korte duur. De voorgestelde koolzuurbelasting van President Macron was bij lange na niet hoog genoeg om Frankrijk op de beloofde weg te sturen, maar te hoog voor les gilets jaunes.

Als het Verdrag van Parijs ieder land vrij laat zijn eigen klimaatkoers te volgen, waarom zijn er dan 30.000 mensen in Katowice? Bij de eerste onderhandelingen in 1995 waren er 757 mensen, te veel om zinvol te vergaderen. Ondertussen is er een kleine stad aanwezig. Een klein deel daarvan onderhandelt daadwerkelijk. Vierentwintig jaar overleg heeft geen emissiereductie opgeleverd, maar wel een grote stapel papier waar eindeloos over gepraat kan worden. Klimaatonderhandelaars zijn uiterst bedreven in het schrijven van teksten die verdere onderhandelingen noodzakelijk maken.

Een scherpe doelstelling - die niets betekent

De onderhandelingen in Katowice liepen vast op twee punten. Parijs stelt dat ieder land zijn eigen klimaatbeleid moet hebben. Ze proberen nu klimaatbeleid meetbaar te maken, wat nagenoeg onmogelijk is omdat iedere ambtenarij haar eigen tradities heeft over het vastleggen en uitvoeren van beleid. Het effect van beleid is eenvoudig te meten: Hoe snel gaat de uitstoot omlaag?

Geld was het tweede grote strijdpunt. Arme landen betoogden altijd dat rijke landen meer moeten doen, maar slikten hun protest in in ruil voor de belofte van meer financiële ondersteuning. Maar sinds Parijs is het klimaatbeleid vrijblijvend. Rijke landen hebben de toestemming van arme landen niet meer nodig, en nieuwe financiële toezeggingen blijven uit.

De meeste mensen kwamen hun gezicht laten zien

De meeste mensen waren in Katowice om hun gezicht te laten zien. Als je denkt iets voor te stellen in klimaatbeleid (voor of tegen), dan moet je er bij zijn. William Niskanen betoogde dat het hoofddoel van bureaucratie meer bureaucratie is. De groei van het aantal mensen dat meepraat over klimaatbeleid weerspiegelt dit. Katowice heeft de werkgelegenheid in de klimatocratie weer voor een jaar veilig gesteld. Volgend jaar reist het klimaatcircus af naar Santiago de Chili via San José.

Een koolzuurbelasting is de beste manier om de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Dat is een accijns op energie- en landbouwproducten. Er is een politiek besluit nodig over de hoogte van de belasting, en een paar ambtenaren op het ministerie van Financiën voor rapportage. Je hebt een periodieke herinnering nodig dat uitstootbeperking noodzakelijk is, en internationaal overleg om te zorgen dat het klimaatbeleid niet te ver uit de pas loopt met dat van de belangrijkste handelspartners. Al het andere is overbodig.

De auteur is hoogleraar klimaateconomie aan de Vrije Universiteit en hoogleraar economie Universiteit van Sussex.