Vorige week woensdag ging ik enthousiast naar de bijeenkomst van het vrouwennetwerk Wo/Men@VU in de Green Office, om er twee uur later met een katerig gevoel weer weg te gaan. En dat was niet omdat ik alcohol gedronken had.

Ik juich een vrouwenplatform toe en er zijn een hoop een hoop goede en nuttige dingen gezegd. Zo was er na de opening een mooie inleiding over Johanna Westerdijk, de eerste Nederlandse hoogleraar en een inspirerende vrouw die haar eigen plan trok en niet terugdeinsde voor een glazen plafond.

Vervolgens vertelden verschillende vrouwelijke topwetenschappers over hun carrièrepad. Ze gaven nuttige adviezen, zoals het zoeken naar een mentor: een vrouw (of man) al verder in zijn of haar carrière, die je helpt en adviseert. Er werd ons ook gewezen op de onbewuste voorkeuren voor een witte man, zelfs door vrouwen, en dat het al een stap is naar een Academia met meer vrouwen in de bovenste lagen als je je bewust bent van deze bias. Tevens werd ons verteld dat het niet erg is om bij de eerste generatie succesvolle vrouwen te horen en wellicht excuustruus genoemd te worden. De eersten moeten zich wellicht ‘invechten’, maar zullen de weg plaveien naar situatie waarin de helft van de hoogleraren vrouw is.

Niet zwanger raken, want dan ben je een liability

So far so good, maar toen kwamen er verhalen en ‘tips’ die mij zwaar teleurstelden. Tot mijn grote verbazing vertelde, zonder enige vorm van verontwaardiging of sarcasme, nota bene de directeur HRM van de VU dat zij in haar CV expliciet vermeldt dat ze een ‘compleet gezin’ heeft, m.a.w. dat ze niet zwanger zal raken en geen ‘liability’ is voor een hoge positie. Een Vlaamse professor beaamde de liability-kwestie. Zij vertelde hoe ze haar vier kinderen tijdens haar PhD en postdoc had gekregen, zich er schuldig over voelde, maar dat het een goede planning was om de kinderen te krijgen voordat ze de UD-UHD-prof-weg ging bewandelen. Hieruit proef ik dat het dus not done is om zwanger te raken, want dan ben je een liability.

Vervolgens vertelde de HRM-directeur, zij het met een vleugje humor, dat het een goed idee was om ‘de juiste man te trouwen’: een man die bereid is een stapje terug te doen in zowel salaris als status om zijn vrouw een carrière te laten maken. Haar man in kwestie had het minder hoog geschopt dan zij, zo vertelde onze directeur HRM. Impliciet maakte zij hier het punt dat een succesvolle carrière en kinderen opvoeden blijkbaar niet samen gaan. Ik viel inmiddels bijna van mijn stoel van verbazing. Zouden wij niet eerder moeten strijden voor een werkwereld waarin vrouwen – en ook mannen – zonder schaamte zowel een gezin kunnen stichten als een succesvolle carrière kunnen hebben, zonder dat er gesproken wordt over liability of een thuiszittende, minder carrière-makende partner?

We moeten kennelijk brullen als een man, 'want die zijn daar goed in'

Meerdere malen werd er gezegd dat vrouwen moesten leren ‘to toot your horn’, oftewel brullen, net als mannen, ‘want die zijn daar goed in’. Bovendien, zegt de Vlaamse professor, is het ook de schuld van de vrouwen zelf. Je moet, als je carrière wilt maken, niet mekkeren dat je parttime wilt werken. Ik zie zeker wel het punt dat vrouwen zich meer mogen profileren, maar moeten we dan per se zo hard mogelijk brullen, oftewel de masculiene communicatiestijl toepassen? Moeten we dan, naast onze zorgtaken, fulltime - en in de wetenschap betekent dat veel meer dan veertig uur per week- werken, met een ‘goede man’ die thuiszit en een ‘mindere carrière’ heeft?

Ik moest denken aan een wetenschappelijke paper over levensritmes van Ida Sabelis. Zij beschrijft hoe mannen en vrouwen verschillende levensritmes hebben. Vrouwen zullen na hun veertigste harder kunnen lopen, omdat zij tussen hun dertigste en veertigste levensjaar, na hun studie, kinderen krijgen. Biologisch gezien kan dat niet anders. Mannen, daarentegen, zijn vaak juist in diezelfde periode aan het ‘knallen’ in hun carrière. De uitspraak ‘Als je voor je 42ste geen hoogleraar bent, kun je het wel schudden’ past dan ook prima bij het levensritme van mannen. Hierbij wil ik de nuance aanbrengen dat steeds meer mannen graag meer zorgtaken op zich willen nemen, zonder aan carrière in te boeten.

Pronken met een 'voltooid gezin' op je cv

Ik ben teleurgesteld dat er zelfs in het vrouwennetwerk wordt gestreefd naar meer vrouwen in de academische top door zich meer te schikken naar de status quo, volledig ingericht op het masculiene levensritme. Met andere woorden: vrouwen moeten voorzichtig zijn met kinderen krijgen, vooral pronken met een ‘voltooid gezin’ op hun CV om te bewijzen dat ze geen ‘liability’ zijn, brullen als mannen, en vooral niet parttime willen werken.

Het leven in het tijdperk van Het Nieuwe Werken staat juist in het licht van flexibiliteit en een goede life-workbalance, zowel voor vrouwen als voor mannen. Diversiteit betekent ook inclusiviteit en dus ruimte voor alle levensritmes, ook die van wezens die gemiddeld 1,8 keer in hun hele carrière 16 weken zwangerschapsverlof zullen opnemen. Wat zijn die paar maanden op een carrière van ruim veertig jaar, vraag ik mij dan ook af.

Ik wens dit netwerk een meer kritische benadering toe

Ik herhaal graag dat ik het toejuich dat er een vrouwennetwerk is en dat dit soort gesprekken uiterst belangrijk zijn. Ondanks de zeer nuttige en positieve dingen die gezegd zijn tijdens dit debat, wens ik het netwerk een kritischere benadering toe. Wij zijn allemaal hoogopgeleide, slimme vrouwen, en het credo van onze geliefde VU is niet voor niets ‘verder kijken’.

Fiza Ahmed is organisatieantropoloog, en schrijft deze opinie op persoonlijke titel.