Geef studenten die snel hun bachelor halen hun collegegeld terug. Dat compenseert hun oplopende studieschuld een beetje. En het langstudeerprobleem is dan netter opgelost dan met een boete.

De studiefinanciering staat weer eens ter discussie. Een van de bezuinigingen die het kabinet overweegt, is het afschaffen van de basisbeurs voor studenten in het hoger onderwijs. Dat zou jaarlijks een miljard euro besparen. Studenten moeten dan nog meer geld lenen om hun studie te bekostigen, met als gevolg een studieschuld die gemakkelijk oploopt tot veertigduizend euro.

Opmerkelijk is dat ook sommige linkse partijen de basisbeurs willen omzetten in een sociaal leenstelsel. De PvdA heeft het punt zelfs expliciet opgenomen in haar alternatieve bezuinigingsplan. Ook GroenLinks denkt in die richting, net als de VVD. En dan te bedenken dat de basisbeurs oorspronkelijk een sigaar uit eigen doos was: voorheen hadden ouders van uitwonende studenten namelijk een flinke fiscale aftrekpost.

Betalen

In ieder geval voldoet het huidige, ingewikkelde systeem van studiefinanciering niet. De oorspronkelijke doelen – studenten met armlastige ouders de mogelijkheid tot studeren geven en studenten met rijkere ouders onafhankelijk van hun ouders maken – zijn nooit behaald. Elke student moet bijlenen of werken om zo ver te komen.

Mocht de basisbeurs worden afgeschaft, zodat de studieschulden nog verder stijgen, dan is een bepaalde compensatie redelijk. De samenleving als geheel heeft tenslotte ook baat bij hoger opgeleiden. Nu draagt die samenleving natuurlijk al behoorlijk bij. Niet alleen via de studiefinanciering, maar ook door het betalen van de opleidingskosten. Frank Kalshoven schrijft in de Volkskrant van 14 april dat een gemiddelde universitaire student 70.000 euro meer ‘onderwijssubsidie’ kost dan een mbo-student. En later ook doorgaans veel meer verdient.

Bloeden

Maar toch: geef studenten de kans om met snel studeren hun studieschuld te beperken. De roep om snel te studeren wordt steeds harder, omdat langstudeerders de instellingen te veel geld zouden kosten. Daarom krijgen ze van de staatssecretaris ook een boete van drieduizend euro. Of die regeling doorgaat is nog even de vraag, want de rechter kan daar 21 mei nog een stokje voor steken. Studentenorganisaties hebben de overheid gedagvaard, omdat de langstudeerboete in hun ogen onrechtmatig is voor zittende studenten. Hoe dan ook zullen studenten moeten bloeden, omdat de basisbeurs in de masterfase sowieso verdwijnt.

Belonen

Mijn voorstel, mocht de basisbeurs worden afgeschaft: geef studenten die binnen vier jaar hun bachelordiploma halen, hun collegegeld terug. Dat scheelt bijna zevenduizend euro in hun studieschuld. Bovendien is het productiever om goede prestaties te belonen dan om slechte te straffen. Waarschijnlijk zullen alle studenten hun best doen deze bonus binnen te halen. Dan is het langstudeerdersprobleem, voor zover het al een probleem is, opgelost. En kan die kinderachtige boete van drieduizend euro weer van de baan.

Dirk de Hoog, redacteur Ad Valvas

18 april 2012