De huidige vorm van medezeggenschap is op een dood spoor geraakt. De onderdeelcommissies en ondernemingsraad vormen geen afspiegeling meer van medewerkers. Een goede medezeggenschap is een afspiegeling van de gehele academische gemeenschap: van studenten, ondersteunend personeel tot hoogleraren. Maar dat is in de bètafaculteiten van Amsterdam níet het geval.

Klein aantal tegenstanders

Nu kun je zeggen dat iedere instelling de ondernemingsraad krijgt die het verdient, maar dat is te gemakkelijk. Je kunt ook zeggen dat het systeem niet meer werkt, en ik ben bang dat dat het geval is. Een aantal keren zijn strategische beslissingen over de toekomst van bètafaculteiten geblokkeerd door een klein aantal tegenstanders, terwijl grote delen van de werkvloer juist achter die beslissingen stonden.

Eerst bij de voorgenomen gezamenlijke bètafaculteit van VU en UvA, recentelijk bij een aantal initiatieven over de opbouw van samenwerkingsinstituten tussen Bèta VU en UvA. Het innemen van dergelijke posities gaat vaak zonder vorm van raadpleging van de bredere achterban en maakt het lastig voor groepsleiders en instituutsdirecteuren zich strategisch te positioneren. Het is niet dat sommige argumentaties geen hout snijden, wel is het zo dat die posities vaak maar een onderdeel van de puzzel van conflicterende belangen zijn.

Getrapte medezeggenschap

Daarnaast eist deze opstelling van de medezeggenschap een bovenmatige aandacht op van bestuurders die meer met de medezeggenschap aan het praten zijn dan met de medewerkers en zo niet toekomen aan dat waarvoor zij zijn aangesteld: optimale randvoorwaarden creëren en behouden voor goed onderwijs en onderzoek. De animo en motivatie van medewerkers om aan een volgende stap in verbetering van onderwijs en onderzoek in Amsterdam mee te werken dalen daarmee weer een stap verder.

Een simpele oplossing is een getrapte medezeggenschap te maken, zoals vroeger in faculteitsraden het geval was. Geef ondersteunend personeel, universitair docenten en hoofddocenten en hoogleraren allemaal recht om mee te praten en voorkom zo dat de medezeggenschap door de bomen het bos niet meer ziet.

Of een gekozen rector

Een gekozen rector kan ook een oplossing zijn om de democratische vertegenwoordiging weer terug te brengen op de universiteit. Het is een kans om medewerkers en studenten in één klap meer zeggenschap te geven. Alle verhalen waarom dat niet zou kunnen: de huidige bestuurders zouden er dan niet zitten, de raad van toezicht (rvt) zou geen toezicht meer kunnen houden zijn gelegenheidsargumenten die naast de kern van de zaak grijpen. Je maakt mij niet wijs dat er binnen de VU geen capabele kandidaten bestaan die de baan net zo goed als de huidige rector kunnen uitoefenen; dat de rvt geen toezicht zou kunnen houden is een onzin-argument, als er twee benoemde leden inzitten heeft de rvt nog steeds veel invloed, en hoe vaak is het niet gebeurd dat leden van de rvt benoemd worden terwijl er al een functionerend college van bestuur is? Die hebben zij dan ook niet benoemd. Nee, een gekozen rector is echt een kans om de studenten en medewerkers actief deel te laten nemen aan de discussie over de toekomst van de VU en zo direct meer zeggenschap over beleid te waarborgen.