Over privacy en vrijheid gesproken: schrijver/columnist Özcan Akyol zegt oxazepam en alcohol te nemen tegen angststoornissen. Hugo Borst slikt seroxat en bezoekt psychiaters. Talloze tv-programma's steunen op het uitgebreid delen van ziekten en ellende. Alles in ruil voor aandacht, geen onbezonnen maar een welbewuste afweging. Nog eens miljoenen Nederlanders 'delen' gevoelig geachte persoonsgegevens openlijk op Facebook.

Hoogleraar computerbeveiliging Bart Jacobs aan de Radboud Universiteit Nijmegen acht al deze mensen wilsonbekwaam en wil ze wettelijk tegen zichzelf beschermen. Fraai paternalisme, maar ook een miskenning van de barre praktijk: persoonlijke informatie is een betaalmiddel in ruilhandel: voor BN'ers bij roddelbladen, voor ons op Facebook, al sinds mensenheugenis eigenlijk.

Is dat dan geen dataprobleem? Dat wel, maar dat lost een kabinet niet op. Zeker niet met de onhaalbare tot absurde maatregelen van Jacobs. Hij wil dat Rutte III inzet op splitsing van IT-machten als nutsbedrijven. En hij wil 10 procent van ict-bestedingen verplichten voor beveiliging. Soms volstaat 5 procent, soms 40 procent.

Ook Jacobs' hoofdstelling 'privacy is het nieuwe groen' is overtrokken. De overeenkomst is hooguit dat ons Nederlandse vingertje in de dijk mondiaal niets uitricht. Het WRR-advies over big data en privacy uit 2016 is veel realistischer.

Zo kan Den Haag het eigen datagebruik helder maken. De Tweede Kamer, media en publiek moeten alert zijn op datamisbruik en op besluiten die door computers genomen worden, zonder verdere controle. Zo kreeg de Tweede Kamer contouren voor een 'Kaderwet gegevensuitwisseling', maar niemand sloeg er acht op. Evenmin op het overzicht datakoppelingen van overheden: 57 pagina's ontoegankelijke tabellen.

Den Haag moet als principe 'transparantie' hanteren. Dan kunnen we er pragmatisch mee omgaan: wat levert groeiend datagebruik op en is dat de privacyprijs wel waard?

In mei 2018 komt er een nieuwe Europese verordening voor privacy. Het duizelingwekkende lobbycircuit van belanghebbenden - voor beperking van regels - was immens. Daar kregen we ook al niets van mee, bijvoorbeeld niet dat zelfs Nederlandse ziekenhuizen voor meer datavrijheid pleitten - voor de wetenschap.

Helaas is die verordening een juridisch gedrocht, maar die schrijft wel voor dat je als individu data voorgoed kunt laten wissen door bedrijven. De praktijk wordt een enorme krachtproef tegenover de datamolochs. Niet toevallig houdt Google nu al een grote campagne om vertrouwen van consumenten te winnen.

Dan hebben we het nog niet over het intomen van geheime diensten, waarvoor we - terecht - braaf debatteren in Nederland terwijl de VS, China, Rusland, Turkije en vele andere staten hun gang gaan.

Er is nog geen begin van een antwoord op de grote vragen over data-inzet en anonimiteit. 'Big data' bieden inzicht in ziekten als ALS en Parkinson, ook in armoede, fraude, schooluitval en in polarisatie, radicalisering en racisme/antisemitisme.

Maar tegen welke privacyprijs? Daar moet zeker open debat over komen, met het hele parlement en met ons. En we moeten eerst zelf zuiniger worden met data.

Zo heb ik geen mobiel internet - de privacyalarmisten wel - dus loop ik 'onbespied' rond in de openbare ruimte. Ik lees onderweg een krant of een boek en kijk om me heen. Begin bij jezelf.

De auteur is journalist, doet privacyonderzoek aan de VU, maakt Netkwesties.nl en deed WRR-onderzoek naar big data.