De nieuwe rector magnificus Frank van der Duyn Schouten vindt dat studenten, die hun bachelordiploma aan de VU hebben gehaald, hun master ergens anders moeten gaan doen. “Wat is de meerwaarde ervan als je na drie, vier jaar aan de VU ook je masterstudie hier doet?”, vroeg hij retorisch tijdens een lunchbijeenkomst van het Abraham Kuyper Center (AKC).
Het AKC, opgericht door filosoof René van Woudenberg om zich bezig te houden met de relatie tussen wetenschap en de grote filosofische vragen, had Van der Duyn Schouten uitgenodigd om te spreken over de ‘vooronderstellingen’ van docenten. Als een docent medische biologie bevindelijk gereformeerd is, of een docent economie Marxist, moet hij dat dan expliciet melden aan zijn studenten?
Tot boek beperken
Van der Duyn Schouten ziet studenten graag opgeleid tot meer dan specialisten in een bepaald onderwerp. Er is meer: levensvisie, introspectie, je plaats in de samenleving. In dat kader maakte hij zijn opmerking over de masterstudie. Door aan een andere universiteit te gaan studeren, krijgen VU-studenten weer andere visies, benaderingen en culturen voorgeschoteld.
In Tilburg, waar hij al rector magnificus was, hield hij de hoogleraren voor dat als ze willen dat hun studenten ze na drie jaar alweer vergeten zijn, ze zich vooral tot hun boeken moeten blijven beperken. Zelf denkt hij nog vaak aan zijn docenten aan de VU, waar hij wiskunde studeerde, en die hem “te pas en te onpas” aanspraken op allerlei zaken die niks met lineaire algebra en dergelijke te maken hadden.
Vreemd kijken
Zijn gehoor, een divers gezelschap van onder meer docenten filosofie, informatica, rechten en economie, stond daar bereidwillig tegenover, maar er was ook wel wat huiver. “Is dat nog wel van deze tijd?”, vroeg de informaticus. “Ik denk dat studenten vreemd zouden kijken als ik dat soort opmerkingen zou maken.” “Waarom zou je dat eigenlijk willen?” vroeg Rik Peels van het AKC.
“Vorming van studenten”, antwoordde de rector. “De interactie tussen docent en studente vind ik één van de ultieme waarden van het wetenschappelijk onderwijs”. “Maar dat is het Bildungs-ideaal”, merkte iemand op.
Filosoof Govert Buijs zei er geen zin in te hebben om te persoonlijk te worden in de collegezaal. “Als ze me googelen, vinden ze meer dan genoeg”. Maar het “losmaken van de geesten”, “spanning aanbrengen”, dat is wat hij met zijn studenten wel probeert te doen. “Ik wil niet dat ze iets kant en klaar aangeleverd krijgen met de boodschap: ‘dit is waar’”. Buijs wil studenten juist aan het twijfelen brengen.
Kritische noten kraken
Van der Duyn Schouten is bezig met het formuleren van een onderwijsvisie en praat onder andere over dit aspect daarvan met medewerkers – vanmorgen nog die van de faculteit der Sociale Wetenschappen. Aan de rechtenfaculteit ondervond hij de grootste weerzin tegen het thema, constateerde hij. De sociale wetenschappers hadden het met hem bijna nergens anders over.
Een docent economie vertelde dat studenten het vaak echt niet waarderen als hij kritische noten kraakt over bijvoorbeeld de ethiek in de bankenwereld. “Ze vinden het niet leuk om te horen over de sector waarin ze zelf willen gaan werken.”
Cynisme projecteren
Je moet je eigen cynisme natuurlijk niet op de studenten projecteren, zei iemand. Maar de docent als ‘wrijfpaal’, dat zagen de meeste aanwezigen wel zitten. Ook de informaticadocent, die zich aanvankelijk afvroeg wat hij als exacte wetenschapper eigenlijk in te brengen had op levensbeschouwelijk gebied, werd op ideeën gebracht: “De kwestie rond privacy in verband met de digitalisering is natuurlijk een heel concreet voorbeeld”, realiseerde hij zich.