Streven naar een volledig vegetarische wereld is niet verstandig, vindt Louise Fresco. In bepaalde levensfasen hebben mensen gewoon vlees nodig.
Met de opmerking “De hamburger is niet alleen het symbool van het verderfelijke kapitalisme, maar ook een slim en efficiënt product” , weet Louise Fresco de nodige verwarring te stichten onder de aanwezigen bij Filosofie op de Zuidas, waar zij vrijdagavond 6 september gast was van Ad Verbrugge en VU Connected.
Fresco, hoogleraar duurzame ontwikkeling aan de UvA en in Wageningen, legt uit dat de hamburger van oorsprong is gemaakt van restjes vlees die aan het karkas bleven hangen. Voorheen werd dat als afval weggegooid. “De hamburger is een goed voorbeeld van nuttig gebruik van afval.”
Fresco is een internationale expert op het gebied van voeding en werkte onder meer voor het wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties. Vorig najaar publiceerde zij het boek Hamburgers in het Paradijs. Voedsel in tijden van Schaarste en Overvloed.“
“Ik heb dit boek vooral geschreven omdat er veel verwarring heerst over eten. Veel mensen weten nauwelijks waar hun voedsel vandaan komt en geloven in hele en halve waarheden.”
Techniek
Ze vindt dat veel mensen in Europa een te romantisch en sentimenteel beeld van de natuur hebben. Daarom is men al snel bang voor allerlei technische toepassingen bij de productie van voedsel. Maar zonder techniek is het onmogelijk de wereldbevolking te voeden, vindt Fresco, die nog even onderstreept dat ze als ingenieur is afgestudeerd en gepromoveerd.
Eigenlijk is de mens pas sinds tweehonderd jaar in staat massaal voedsel te produceren door het gebruik van chemicaliën, zoals kunstmest, en de fabrieksmatige bereiding van eten. Denk aan de uitvinding van het conservenblikje.
Volgens Fresco is sinds die tijd de voedselproductie drastisch gestegen. Dat is een zegen. Wereldwijd is het nu mogelijk genoeg voedsel voor iedereen te produceren. Dat was honderd jaar geleden zeker niet het geval.
Goedkoop brood
De toenemende mondialisering noemt Fresco ook positief voor de wereldvoedselvoorziening. Op bijna alle plekken op aarde is nu genoeg en kwalitatief goed eten verkrijgbaar. Zelfs de prijzen zijn over langere termijn gezien gestabiliseerd. “In West-Europa betalen we relatief minder voor ons voedsel dan in het verleden. De meeste mensen weten niet eens wat een brood kost. Zo vanzelfsprekend is de beschikbaarheid van eten.”
Milieuschade
Fresco ziet zeker de nadelen van de grootschalige productie van voedsel, namelijk de enorme milieuschade die intensieve landbouw met zich meebrengt. Ze ziet eerder oplossingen door de techniek te verbeteren dan de techniek af te schaffen en volledig biologisch te gaan. “We weten zoveel meer van biologie dan vijftig jaar geleden. Daardoor kunnen we nu heel gericht technische processen ontwikkelen die de natuur niet schaden, maar juist de biologie beter hun werk laten doen.”
Genetische verandering
Fresco pleit ervoor verstandig, en niet alleen emotioneel, naar genetische modificatie van planten en dieren te kijken. “Met roepen dat het Frankensteinvoedsel is, schieten we weinig op. De meeste mensen weten nauwelijks wat dna is en hoe cellen werken. De hele evolutie bestaat bij de gratie van genetische verandering en vermenging. Zonder dat waren er geen mensen geweest. En bovendien grijpt de mens al eeuwenlang in in de natuur door bijvoorbeeld planten te kruisen.”
Fresco pleit wel voor terughoudendheid bij het toepassen van genetisch veranderen. “We moeten goed nadenken waar het echt nuttig en nodig is. En houdt goed in de gaten wat de mogelijk negatieve gevolgen voor het milieu zijn.”
Minder blinden
Volgens Fresco is het gelukkig niet nodig genetische verandering op grote schaal toe te passen omdat met huidige landbouwtechnieken voldoende voedsel is te produceren, zeker als de bestaande techniek wereldwijd, dus ook in Afrika, wordt toegepast. Maar in sommige gevallen kan genetische verandering van planten een zegen zijn. ”Als we kunstmatig een gen toevoegen aan rijst dat vitamine A produceert, kunnen we voorkomen dat miljoenen kinderen in ontwikkelingslanden blind worden. Dat lijkt mij een zinvolle toepassing van genetische verandering.”
Fresco denkt ook dat via genetische verandering een ernstige ziekte in de casave-plant is uit te bannen. “Dieis in veel landen een van de belangrijkste bronnen van voedsel voor arme mensen. Maar door een nu niet te bestrijden ziekte wordt die plant steeds schaarser en duurder. Door het inbouwen van een gen uit andere planten is de casave-plant resistent tegen die ziekte te maken.”
IJzer uit vlees
Fresco onderstreept dat het belangrijk is dat consumenten bewust met eten omgaan. Verspilling is een van de grootste voedselproblemen in de westerse wereld, maar ze pleit niet voor overgang naar een volledig vegetarisch dieet. “Heel simpel. Kleine kinderen, zwangere vrouwen en oudere mensen hebben vlees nodig om gezond te blijven. Vlees is namelijk niet alleen eiwitrijk, maar ook de belangrijkste bron van ijzeropname in ons lichaam. En zonder dat kunnen we echt niet.”
Bovendien denkt ze dat het een illusie is dat we de toenemende vleesconsumptie in landen als China en India zouden kunnen stoppen. “Stijgende welvaart en meer vlees eten gaan hand in hand. Moeten wij dan in die landen moraliserend zeggen: jullie mogen niet gaan doen wat wij hebben gedaan, namelijk hamburgers eten?”
Betere koeien
Fresco wijst erop dat het houden van koeien niet zo inefficiënt is als veel vegetariërs beweren. “Vee graast in gebieden die niet geschikt zijn voor het verbouwen van voedingsgewassen, zoals de veenweilanden in Holland. Daar doen koeien iets nuttigs door voor mensen onverteerbaar gras om te zetten in bruikbare producten.”
Door koeien een beetje te verbeteren, kunnen ze milieuvriendelijker worden gemaakt, volgens Fresco. “De vertering van gras kan efficiënter en de uitstoot van broeikasgassen door koeien kan flink naar beneden, desnoods door ze genetisch aan te passen.”
Eerste hamburger
Fresco bekent onlangs voor het eerst in haar leven een hamburger te hebben gegeten, maar riep mensen op haar voorbeeld niet klakkeloos te volgen. “Eet wat je wilt, maar weet wat je eet. Het is jouw keuze”, aldus Fresco.
Vanaf 13 oktober is Fresco wekelijks op de televisie te zien in de zesdelige documentaire Fresco’s Paradijs.