Joke van der Ven, masterstudent filosofie in Groningen, is on a mission. Zij wil meer niet-westerse filosofie op het programma van de Nederlandse filosofiefaculteiten. “Filosofie richt zich op alle faculteiten uitsluitend op westerse filosofie”, aldus Van der Ven. “Blanke mannen, daardoor wordt de westerse suprematie alleen maar erger. Juist filosofen zouden vanuit een breder perspectief moeten leren denken.”
Ze heeft net een gesprek gehad met Martin van Hees, hoogleraar Ethiek aan de VU. Hij is de laatste van een aantal vertegenwoordigers van Nederlandse filosofiefaculteiten die haar te woord gestaan hebben. “Jullie hebben erg geluk met Van Hees”, zegt ze over de filosoof van wie ze in Groningen nog colleges heeft gehad. Hij is volgens haar de enige die niet-westerse filosofie in zijn colleges onder de aandacht bracht, in de vorm van boeddhistische teksten.
Beweging op gang zetten
“Terwijl geografen de grotestedenproblematiek in Zuid-Amerika, Afrika en Azië bestuderen, of historici zich vooral bezighouden met de global history, blijft de blik van filosofen beperkt tot West-Europa en de Verenigde Staten van Noord-Amerika”, zegt Van der Ven.
Ze roept Nederlandse filosofiestudenten op zich uit te spreken op haar Facebookpagina ‘Non-Western Philosophy Too Please‘ en meer niet-westerse filosofie in hun programma te eisen. “Ik hoop een beweging op gang te zetten en iets te veranderen”, zegt ze.
Voor de lol
Van der Ven is 62 en ondernemer. Ze heeft een bedrijf, Brief op Bestelling, dat brieven schrijft voor mensen die daar zelf moeite mee hebben. “Mijn master filosofie doe ik voor de lol, maar ook om theoretisch voldoende onderlegd te zijn om mee te kunnen praten over filosofische kwesties, misschien iets te kunnen veranderen.”
Haar queeste voor meer niet-westerse filosofie is haar invulling van de opdracht die Groningse filosofiestudenten hebben om te ‘interveniëren’. “We moeten een filosofisch probleem onder de aandacht brengen van niet-filosofen, bijvoorbeeld door stukken in de krant of in het theater.” Over de geringe aandacht voor niet-westerse filosofie heeft ze zich altijd verbaasd, zegt ze.
Boeddhistische opvattingen
Hoogleraar Van Hees vindt niet dat er alleen aandacht is voor ‘dode blanke mannen’. “Het idee dat filosofen vooral filosofen bestuderen, is een bekend misverstand. We denken na over grote vragen en daarbij staan we ook open voor andere tradities. De vraag blijft wel altijd hoe we nog meer recht kunnen doen aan niet-westerse stromingen.”
Het is ook een kwestie van expertise. “Heb je de juiste mensen in huis voor bijvoorbeeld oosterse filosofie.” Van Hees wijst er ook op dat de tegenstellingen niet te zwaar moeten worden aangezet. Een typische Oxford-filosoof als Derek Parfit heeft bijvoorbeeld geheel in westers-analytische stijl een theorie van persoonlijke identiteit ontwikkeld die grote raakvlakken heeft met boeddhistische opvattingen.
Vrouwelijke hoogleraren
Natuurlijk is de westerse traditie een rijke traditie”, beaamt Van der Ven. “Maar het kan altijd nog rijker.” Ook het aantal vrouwelijke hoogleraren filosofie in Nederland vindt ze onder de maat.
“Wat vrouwelijke hoogleraren betreft, hebben we hier aan de VU een probleem dat extra aandacht verdient”, zegt Van Hees. “Maar er zijn wel degelijk vrouwelijke filosofen met een leerstoel in Nederland, al kan het zeker beter.”