Onafhankelijke journalistiek over de Vrije Universiteit Amsterdam | Sinds 1953
28 maart 2024

Studentenleven
& Maatschappij

Ruard Ganzevoort in de wandelgangen/lobbyruimte van de Eerste Kamer (2013)

Iedereen kan lobbyen

Lobbyen: ook burgers doen het, soms massaal, en politici zijn er blij mee.

Lobbyen  – het lijkt vooral een activiteit van gehaaide, opdringerige professionals in dienst van multinationals en belangenorganisaties. Maar ook gewone burgers kunnen invloed uitoefenen op politieke beslissingen. Dat proberen ze massaal, en met verschillende motieven.

“Aan al die mensen die me de identieke mail sturen over het wetsvoorstel dat we morgen behandelen: I got it”, twitterde Eerste Kamerlid en hoogleraar theologie (inmiddels decaan) aan de VU, Ruard Ganzevoort, op 26 september. Ganzevoort doelde met zijn tweet op het wetsvoorstel van minister Schippers dat de privacyrechten van cliënten moet beschermen bij het elektronisch uitwisselen van medische gegevens. “De regeling van rechten voor cliënten treedt in dat wetsvoorstel pas over drie jaar in werking. Maar de minister wilde wél het proces van data-uitwisseling stimuleren.” Daar waren veel mensen het niet mee eens en dat lieten ze via talrijke e-mails aan Ganzevoort weten.

Bezorgde huisartsen

Voor de hoeveelheid mails is Ganzevoort niet gevoelig; veel hangt af van de inhoud. “Ik ben niet zo gevoelig voor het aantal of individuele belangen. De inhoud en kracht van de argumenten moeten goed zijn. Als wij bepalen dat het gezonder is als de leeftijd van alcoholconsumptie omhoog gaat of roken verboden moet worden, dan gaat dat boven commerciële belangen. We krijgen in de Eerste Kamer allemaal heel veel mails, en dat vinden we fijn. Wij zitten daar namens de burgers om zo goed mogelijk op de wetgeving toe te zien en we hebben die input van burgers nodig. Lobbybewegingen leveren ons belangrijke informatie op over hoe het er in de praktijk aan toe gaat.” Zo kwamen de identieke mails die Ganzevoort ontving van huisartsen die zich zorgen maakten om de privacyrechten van hun cliënten en van privacydeskundigen.

Professionele lobbyisten komen niet eens in de top drie voor

Ook Caelesta Braun, universitair hoofddocent bestuurskunde aan de Universiteit van Leiden en tot 2015 verbonden aan de VU, beaamt de waardevolle contacten tussen politici en burgers. Zij deed onderzoek naar de contacten van Kamerleden en vroeg hen daarbij welke zij het belangrijkst vinden. Volgens Braun schetsen de media een beeld van Kamerleden die afhankelijk zijn van invloedrijke, professionele lobbyisten. “Uit mijn onderzoek blijkt dat professionele lobbyisten niet eens in de top drie voor komen. Kamerleden waarderen het contact met beleidsdepartementen, media én individuen het meest, en met hen hebben zij ook het meest contact. Lobbyisten – professionele – komen pas halverwege.”

Burgers zijn vaak tegen

Het verschil tussen een effectieve burgerlobby en een lobby door professionals zit hem volgens Braun vooral in de kwaliteit van de informatieverstrekking. “Betrouwbaarheid en expertise zijn heel belangrijk Kamerleden hebben weinig tijd en krijgen veel informatie van iedereen. Het helpt dus enorm als je op een laagdrempelige manier op één A4’tje de belangrijkste informatie zet. Professionele lobbyisten zijn in tegenstelling tot individuele lobby’s veel beter in staat om de technische aspecten van een wetsvoorstel te beoordelen en vervolgens van advies te voorzien. Daarnaast zijn lobby’s van individuen vaak gericht op tegenstand, en het is voor een Kamerlid veel moeilijker om die constructief mee te nemen. Maar dat wil niet zeggen dat burgerlobby’s altijd in het nadeel zijn; veel hangt ook af van hoe controversieel het beleidsdomein is.”

Academisch activisme

Daarnaast bestaat er volgens hoogleraar rechtswetenschap en rechtsfilosofie Wouter Veraart ook nog zoiets als ‘academisch activisme’. Hij ondertekende onlangs een petitie tegen het geweld in Aleppo. De petitie, ondertekend door driehonderd wetenschappers van over de hele wereld, kreeg veel media-aandacht. ‘Ik zit altijd met die onpartijdigheid’ “De strekking van die petitie vond ik heel helder: ‘wereldleiders, grijp in’. Dat vond ik heel terecht en dus heb ik mijn handtekening eronder gezet.” Toch noemt Veraart zichzelf geen lobbyist, want dat gaat volgens hem ten koste van de onpartijdigheid die je als wetenschapper moet hebben. “Ik zit altijd met die onpartijdigheid. Er moet als het ware een onomstreden onrecht in het geding zijn waar je je over uitlaat. Op het moment dat de waarden waar je als wetenschapper voor staat – in mijn geval de rechtsstaat – worden bedreigd, ben ik bereid om over mijn eigenlijke tegenzin te stappen om activistisch te worden.”

Met tegenzin de barricades op

Veraart stelt dat de VU haar academici zelfs aanspoort om activistisch te zijn. “Vanuit het instellingsplan van de VU gezien zijn wij de meest activistische universiteit van Nederland. We worden heel erg aangemoedigd om deel te nemen aan het maatschappelijke debat, om een positie te kiezen en om daarin voorop te lopen om de kloof tussen de ivoren toren en de maatschappij te dichten. Eigenlijk wil je het niet, maar wat er gebeurt is zo schrijnend en gaat zo in tegen de waarden die je zelf ook wilt bevorderen door het wetenschappelijke werk dat je doet, dat je je er toch maatschappelijk over uitspreekt.” Een wetenschapper wil geen lobbyist zijn, maar soms vraagt de werkelijkheid van je om op de barricade te klimmen.

Blije Kamerleden

Eerste Kamerlid Ganzevoort waardeert de betrokkenheid van burgers. Volgens hem krijgen zijn collega’s en hij soms wel honderden mails over één wetsvoorstel, met daarin suggesties en advies van verontruste burgers die in de praktijk problemen ondervinden met (aankomende) wetgeving. En hoewel de ene mail nuttiger is voor de politieke afweging dan de andere, zijn ze daar heel blij mee. “In de Eerste Kamer hebben we allemaal nog een baan naast onze functie en zijn we niet allemaal deskundigen op alle gebieden. Dan is de input van inhoudelijke mails heel fijn.”

Reageren?

Houd je bij het onderwerp, en toon respect: commerciële uitingen, smaad, schelden en discrimineren zijn niet toegestaan. Reacties met url’s erin worden vaak aangezien voor spam en dan verwijderd. De redactie gaat niet in discussie over verwijderde reacties.

Velden met een * zijn verplicht
** je e-mailadres wordt niet gepubliceerd en delen we niet met derden. We gebruiken het alleen als we contact met je zouden willen opnemen over je reactie. Zie ook ons privacybeleid.