Omdat de bestaande opzet van mijn cursus over de VS me niet meer beviel, ging ik op jacht naar een nieuw handboek. Na lang zoeken vond ik het. Veel aandacht voor het structurele, zo niet onuitroeibare, racisme in de VS, maar ook voor de massale bereidheid van witte soldaten om te sneuvelen voor de afschaffing van de slavernij en andere (democratische) idealen.

Een boek dat ruimte geeft aan de positie en emancipatie van vrouwen, aan die van de arbeidersklasse, aan de Amerikaanse droom, aan het gedonder rond immigranten en, niet te vergeten, de dubbelzinnige rol van de VS in de wereldpolitiek. Ik heb het boek er niet op geselecteerd, maar het bleek geschreven door een vrouw. Daarnaast gebruik ik het werk van een zwarte vrouwelijke historica die op basis van Afrikaanse bronnen beschrijft hoe de verkoop(!) van slaven door Afrikaanse warlords vanuit Congo totaal uit de hand liep: ze verkochten er meer dan vijf miljoen. Voorts artikelen van een Amerikaanse Cherokee die de catastrofale gevolgen van de verspreiding van Europese ziekten onder native Americans in kaart brengt. En ik doceer graag over de grappige kanten van de idolatrie van Amerikaanse mannen, Barack Obama niet uitgezonderd, voor dappere ‘indianen’.

Om in Amerikaanse termen te spreken ben ik een typische WASP. Is deze ‘witte heteroman nog altijd heer en meester’ wanneer hij als doorgeefluik functioneert van het werk van een vrouwelijke vakgenoot? Zou hij daarenboven zoals Joris Luyendijk te rade moeten gaan bij zijn witheid? Schiet toch op! Ik heb een witte studente begeleid die stage liep aan een ‘zwart’ instituut en die bronnenonderzoek deed naar verzet van vrouwelijke slaven in Suriname. Het resultaat vormde de basis van een toneelstuk. Mijn literatuurlijst bevat mannelijke en vrouwelijke schrijvers, witte en zwarte, en ik heb niet geturfd op komaf. Ik selecteer uitsluitend op basis van relevantie en de competentie van de schrijvers. De verschillen tussen die studies zijn erg groot, ook al zijn ze allemaal door historici geschreven. En het zou zomaar kunnen dat ik over de grenzen van gender heen, meer inhoudelijke verwantschap vertoon met mijn vrouwelijke Engelse handboekschrijfster Susan Grant dan met mijn mannelijke Leidse collega in slavernijstudies Piet Emmer.

Minister Robbert Dijkgraaf hoeft zich geen zorgen te maken. Ik zal niet gauw piepen over woke. Sterker nog, de vraag of ik als blanke man gerechtigd ben te doceren over people of colour en of ik wel of niet ‘gecanceld’ dreig te worden, houdt me niet bezig. Toen ik in 1976 geschiedenis ging studeren in Utrecht was er een student in mijn werkgroep die namens de studentenvakbond onderwijs eiste op basis van het marxisme-leninisme. Hij slikte zijn eis in toen wij begonnen te gapen. Maar geeuwen? Dat zal ik als het over woke gaat in de herfsttij van mijn loopbaan aan de VU vermoedelijk niet meer meemaken.

Wybren Verstegen is universitair docent economische en sociale geschiedenis aan de faculteit Geesteswetenschappen.