Scholieren die met huiswerktraining naar de universiteit werden geduwd, VU-student Teun Toonen zag ze met eigen ogen. ‘Dat moet anders.’

Met instemming las ik dat ChristenUnie-Kamerlid Eppo Bruins betoogt dat onze economie en samenleving behoefte hebben aan vakmensen, waarbij het streven van de overheid naar nóg meer academici niet helpt. In Amsterdam wordt dit probleem verergerd doordat hoogopgeleide ouders graag zien dat hun kinderen op een school terechtkomen met gelijken, wat leidt tot elitescholen die leerlingen voorbereiden op het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs.

Niet alleen de overheid stimuleert een toename van het aantal hogeropgeleiden, ook het gestegen aantal hoogopgeleide ouders spoort het nageslacht dus aan om in hun voetsporen te treden.

Tijdens mijn basisschooltijd in het Amsterdamse Oud-Zuid ervoer ik dit van dichtbij met klasgenootjes die na schooltijd naar peperdure bijlessen en huiswerkbegeleiding werden gestuurd om maar naar het vwo te kunnen groeien. En veel leerlingen van mijn middelbare school in Castricum werden buiten schooltijd klaargestoomd voor de universiteit.

Inmiddels ben ik zelf sinds tweeënhalf jaar een van de vele academische studenten. Bij medestudenten zie ik vaak een gebrek aan innerlijke motivatie. Ze grijpen tentamentrainingen, externe scriptiebegeleiders of zelfs scriptieschrijvers aan om hun  studies tot een goed eind te brengen. Van de moderne student wordt steeds meer gevraagd op het gebied van sociale vaardigheden en de arbeidsmarkt stimuleert de student om te werken aan zijn competenties.

Maar gaat dit allemaal niet ten koste van de kwaliteit van het hoger onderwijs? Veel studenten beginnen aan hun studie zonder te weten of die echt hun interesse heeft. Of ze gaan hun eerste jaar in met als enige doel het bindend studieadvies te halen. Moet het behalen van de propedeuse niet de norm zijn?

De overheid zou het niveau van het hoger onderwijs omhoog moeten schroeven. Maak er een doel van om studenten de volledige propedeuse binnen één jaar te laten halen – minder studiepunten zijn alleen aanvaardbaar als er sprake is van verzachtende omstandigheden. En zorg dat alle opleidingen hun studenten goed begeleiden, met meer nadruk op kleinschaligheid, en voorkom dat tentamentrainingen en scriptiebureaus leiden tot een makkelijkere weg naar diploma’s. Dit draagt allemaal bij aan de kansengelijkheid in het hoger onderwijs én trekt studenten aan die werkelijk gemotiveerd zijn, die een eigen motivatie hebben.

Studenten met een motivatie van buitenaf (ouders of het door de overheid gecreëerde schoolsysteem) vallen zo af en komen op een plek terecht waar hun hart en kwaliteiten wél liggen. Combineer dit met een investering in de kwaliteit en de breedte van het beroepsonderwijs, en de maatschappelijke scheefgroei wordt tegengegaan.

Een serie van relatief kleine overheidsmaatregelen kan in mijn ogen een grote stap betekenen naar een uitgebalanceerde beroepssamenstelling die beter aansluit op de vraag naar werknemers in de samenleving.

De auteur is derdejaars politicologie aan de VU.

Dit is een bewerkte versie van zijn opiniestuk dat eerder is verschenen in dagblad Trouw.