Wat is de functie van de Vrije Universiteit? Dat is wat mij betreft een interessantere vraag dan of ons onderwijs in het Engels of Nederlands moet worden aangeboden. Is ons doel om geld te verdienen en zoveel mogelijk rendement te halen? Is het om de maatschappij te verbeteren? Of is onze voornaamste functie het zoeken naar de waarheid?

Universiteitsmanagers proberen natuurlijk het liefst zoveel mogelijk doelstellingen tegelijk te realiseren. Maar soms is het goed om als organisatie stil te staan bij de waaromvraag. Universiteiten zijn ooit opgericht om kennis te genereren, te bewaren, en door te geven. Alle andere doelen zijn secundair, maar kunnen wel de primaire functie bedreigen. Zo kan de behoefte aan geld en erkenning ertoe leiden dat onderzoeksresultaten worden onderdrukt, of nog erger, worden aangepast aan de wensen van de geldschieter. Zo heeft de tabaksindustrie jarenlang wetenschappers ingehuurd om willens en wetens de gezondheidsrisico’s van roken te bagatelliseren. Maar ook het doel om de maatschappij te verbeteren kan op gespannen voet staan met waarheidsvinding. Neem het nobele streven naar een inclusieve, diverse universiteit. Vanuit het gelijkheidsideaal zou je bijvoorbeeld een gelijke vertegenwoordiging van mannelijk en vrouwelijk personeel willen hebben op de exacte faculteiten. Maar hoe realistisch is dat als je bedenkt dat mannen gemiddeld meer in objecten zijn geïnteresseerd en vrouwen gemiddeld meer in andere mensen en mannen vaker in de hoogste percentielen scoren op wiskundetests?

Zonde als we ons ideaal opgeven voor politieke correctheid

Mijn collega’s in de Verenigde Staten maken zich ernstig zorgen over de richting waarin hun universiteiten zich ontwikkelen. De Amerikaanse campus is een ‘safe haven’ geworden waar studenten met ‘trigger warnings’ worden gewaarschuwd als er in de colleges gepraat wordt over ‘gevoelige’ onderwerpen als evolutie, ras, man-vrouwverschillen, godsdienst of klimaatscepticisme. Studenten worden niet langer meer blootgesteld aan alternatieve standpunten en uiteindelijk worden ze zelf geen kritische denkers.

Ooit heeft de Vrije Universiteit in al haar wijsheid besloten om niet langer meer Gods woord te volgen, maar dat van de wetenschap. Het zou toch zonde zijn als we dat ideaal op zouden geven voor politieke correctheid of financieel opportunisme.