Steeds meer universiteiten werken met profielthema’s om met betere oplossingen voor maatschappelijk relevante vraagstukken te komen. Op de Erasmus Rotterdam richten ze zich op Vital Cities and Citizens. In Leiden houden ze zich bezig met Population Health. En in Utrecht luidt een van de initiatieven Dynamics of Youth. Wetenschappers onderzoeken daarin hoe kinderen opgroeien en zich succesvol kunnen handhaven in een snel veranderende wereld. De Vrije Universiteit wil zich met thema’s als Science for Sustainability en Connected World zichtbaarder maken voor de buitenwereld.

Een tijdje geleden werd ik uitgenodigd om te sparren over het profielthema Governance for Society. Hoe kan de weerbaarheid van onze democratie worden vergroot in tijden van corona, fake news, vluchtelingen en klimaatverandering? Er werd een flip-over tevoorschijn gehaald en we mochten in kleine groepjes de belangrijkste onderwerpen binnen dat profiel opschrijven. Ook werd ons gevraagd welke collega’s op de VU zich met die onderwerpen bezighouden. De logica van zo’n profielthema is steeds hetzelfde. Sla de sites van de universiteiten er maar op na.

Neem een actueel onderwerp. Maak het niet te concreet. Strooi met termen als ambitieus, betere wereld en nieuwe vragen. Noteer flink wat deelonderwerpen, zodat iedereen zich erin herkent. Plak er een pakkende Engelse titel op. Gooi er, last but not least, een flinke zak geld tegenaan – en wetenschappers kunnen aan de slag. De grap is dat de VU bijna alles goed doet. Lekkerbekkende Engelse titels? Check! Termen als weerbaarheid, toekomstbestendig en duurzame veranderingen? Check! Flink wat onderwerpen? Alleen in het profiel Governance for Society tel ik er al ruim tien.

Maar een flinke zak met geld? Daarover rept het VU-bestuur met geen woord. Hier denkt men dat een betere wereld uit het niets ontstaat. Hoe anders is dat op die andere universiteiten. Daar investeert het bestuur miljoenen om medewerkers aan te trekken die de profielthema’s extra impuls moeten geven. Daar krijgen wetenschappers die binnen die profielen aan de slag gaan, meer onderzoekstijd. Het is eigenlijk erg simpel: om daadwerkelijk iets van een profielthema te maken zijn extra mensen en middelen noodzakelijk. Gebeurt dat niet, dan zijn de thema’s voor de bühne en word je als wetenschapper cynisch over de maatschappelijke ambities van de Vrije Universiteit.